Kush nuk e ka humbur kurrë mendjen nga inati? Zemërimi është një emocion normal dhe i dobishëm. Por bëhet problematik kur aktivizohet shumë shpesh. Në fakt, disa njerëzve nuk u duhet shumë për të lejuar që t’i pushtojë zemërimi. Shpesh zemërimi mund të jetë i vështirë për t’u kontrolluar, veçanërisht kur perceptimi është se nuk ka mjete adekuate për ta trajtuar atë. Fraza të tilla si “Unë nuk mund të shoh më me zemërim” krijojnë idenë e pamundësisë për të toleruar kushte të pakëndshme dhe për rrjedhojë tendencën për t’u përfshirë në sjellje agresive, verbale dhe fizike.
është një emocion, por emocionet janë më të ndërlikuara sesa ne u japim atyre merita
Të zemërohesh është shumë e lehtë: në punë, në familje, por edhe në lokal apo në makinë. Marrëdhënia jonë me këtë emocion nuk është gjithmonë pozitive. Në fakt, shpesh nën efektin e zemërimit ne mund të themi ose të bëjmë gjëra fyese, të liga dhe ndonjëherë të rrezikshme. Me pak fjalë, rrezikojmë të humbasim vetëkontrollin. Megjithatë zemërimi është një emocion parësor dhe nëse vazhdojmë ta shfaqim është e qartë se do të ketë njëfarë funksioni. Kjo është veçanërisht e vërtetë për zemërimin për shkak të vendndodhjes së tij në amigdalë dhe ndikimit të amigdalës në funksionet tona fizike.
Çfarë ndodh në trupin tonë gjatë një episodi zemërimi?
A mjaftojnë disa pengesa, pak trafik dhe një mesazh i keqinterpretuar për të na bërë të acarohemi? Po. Ne e gjejmë veten viktima të asaj ndjenje (shumë, shumë) të fortë që shfaqet kur ndihemi të frustruar, kur ndiejmë se bindjet dhe vlerat tona janë të kërcënuara ose kur ndihemi viktima të padrejtësisë, qoftë e madhe apo e vogël. Ndonjëherë është një ndjenjë më se e drejtë të provosh, ndonjëherë nëse zemërimi është i fortë, i vazhdueshëm dhe shfaqet edhe pa arsye, do të na shkatërrojë jetën.
Pse ndodh kjo? Për të gjithë është faji i korteksit paraballor
Ajo zonë e trurit që merret me rregullimin e emocioneve – e cila ndonjëherë nuk arrin të zvogëlojë intensitetin e asaj që ndjejmë. Çfarë ndodh me ne kur jemi shumë të zemëruar? Shëndeti ynë vuan. Shumë emocione shkaktohen pjesërisht nga lajmëtarët kimikë në trurin tonë të quajtur neurotransmetues. Pjesë të ndryshme të trupit i lëshojnë këta neurotransmetues në përgjigje të një stimuli të jashtëm – domethënë gjërave që ndodhin jashtë trupit tonë. Këta neurotransmetues ndikojnë në mënyrën se si ne mendojmë dhe ndjehemi, por gjithashtu ndryshojnë mënyrën se si ndihet dhe funksionon trupi ynë. Në këtë mënyrë, zemërimi nuk është vetëm një emocion, por është një ngjarje e tërë biologjike.
Në fakt, studimet e Montit kanë treguar se shpesh zemërimi rrit rrezikun e sëmundjeve të zemrës dhe rrezikon mirëqenien e trurit tonë. Kur ne zemërohemi, pjesa e prekur e trurit ndodhet brenda lobit temporal dhe quhet Amigdala. Ajo kontrollon emocionet dhe na jep nxitjen për të reaguar në rast stresi, frike ose një ndjenje kërcënimi. Në disa milisekonda Amigdala është në gjendje të përpunojë informacionin e rrezikshëm që na vjen nga jashtë dhe ta transformojë atë në instinkt para se të mendojë se çfarë po bëni.
Funksioni i amigdalës
Mbi amigdalën, brenda lobit frontal, qëndron aftësia jonë për të marrë vendime, për të zgjidhur problemet dhe për të menaxhuar sjelljet tona; kur zemërohesh, gjaku rrjedh shpejt drejt Amigdalës duke “errësuar” pjesën racionale. (Shumë rekomandojnë të numëroni deri në 10 sapo të kuptoni se po bëni diçka për të cilën mund të pendoheni.) Më pas gjëndrat mbiveshkore prodhojnë adrenalinë dhe kortizol duke i dhënë trupit energji dhe forcë për të reaguar. Kjo bën që gjaku të rrjedhë në muskujt që përgatiten për “luftë”, rrit presionin e gjakut dhe temperaturën e trupit dhe frymëmarrja bëhet më e vështirë.
Një person që zemërohet shpesh i nënshtrohet më shumë këtyre reagimeve të trupit që nuk sjellin përfitime: rritet rreziku i sulmit në zemër, stresit, pagjumësisë dhe problemeve me tretjen. Një studim i njerëzve me periudha të shpeshta zemërimi zbuloi se ata janë në rrezik shumë më të lartë për sëmundje koronare të zemrës sesa njerëzit që zemërohen më rrallë. Për më tepër, zemërimi zvogëlon aftësinë e trupit tonë për të prodhuar acetilkolinë, një hormon që arrin të zvogëlojë efektet e adrenalinës dhe të zemërimit.
Rreziqet nuk janë vetëm fizike, por edhe psikologjike
Ndjenja e vazhdueshme e zemërimit shpesh ndikon në ekuilibrin emocional dhe psikikën tonë, sepse “Fiziologjia periferike e zemërimit është e afërt me atë të stresit, kështu që ky emocion mund të çojë në zhvillimin e ankthit, fobive ose sjelljeve kompulsive”, por edhe trishtim dhe deri në depresion, veçanërisht kur zemërimi drejtohet ndaj vetes dhe cënohet vetëvlerësimi.
Sipas ekspertëve, për të mësuar se si të menaxhojmë dhe mposhtim zemërimin tonë, duhet të bëjmë hapin e parë, që është ta njohim atë dhe të pranojmë që ne e kemi lënë të marrë përsipër. Mund të jetë e dobishme të mbani një ditar, të tregoni ndjenjat që keni dhe më pas t’i rilexoni ato dhe të filloni të kuptoni se çfarë po ndodh vërtet me ne. Një këshillë tjetër është të mësoni teknikat e frymëmarrjes së thellë, të cilat qetësojnë dhe ulin barrën emocionale
Të mos harrojmë: ruajtja e marrëdhënieve shoqërore është e mundur, e rëndësishme është t’i shprehim ndjenjat tjetrit, të bëjmë një hap prapa, të kërkojmë falje dhe të shpjegojmë vështirësitë që po përjetojmë. Me pak fjalë, një rrugëtim emocional që duhet ndërmarrë mbi të gjitha për të mirën tonë.
Si të menaxhoni zemërimin
Zemërimi jashtë kontrollit në fakt mund të jetë shkatërrues, të dëmtojë marrëdhëniet personale dhe të punës dhe madje të komprometojë shëndetin dhe cilësinë e jetës. Kjo është arsyeja pse është e rëndësishme të mbani nën kontroll emocionet tuaja, duke përfshirë zemërimin, për të shmangur shndërrimin në zemërime kronike dhe, edhe në punë, për të shkatërruar marrëdhëniet që kemi ndërtuar me vështirësi.
Gjëja e parë e rëndësishme që duhet të kemi parasysh është se kundërshtimi i diçkaje natyrore dhe biologjikisht të përcaktuar sigurisht që nuk do të na sjellë efekte pozitive. Strategjia më e mirë nuk është të shtypni acarimin tuaj, por ta dëgjoni atë. Prandaj, ne mësojmë ta njohim atë dhe t’i japim hapësirë menjëherë, duke shmangur që zemërimi të rritet deri në atë pikë sa e vetmja mënyrë e mundshme që mund të gjejmë për ta shprehur atë është në mënyrën e tij të tërbuar.
Për më tepër, nëse përjetojmë vazhdimisht një zemërim të tillë shkatërrues, sigurisht që do të kemi gjithnjë e më shumë frikë të kthehemi për ta ndjerë këtë emocion në të ardhmen, pasi e perceptojmë atë si jashtë kontrollit tonë. Për rrjedhojë perceptimi i një emocioni kaq të paparashikueshëm dhe të furishëm do të përforcojë qëndrimin e kundërshtimit që kemi thënë të përpiqemi ta shmangim sepse nuk është funksional në menaxhimin e zemërimit tonë.
Në fakt, edhe nëse nuk e shprehim irritimin, trupi ynë do ta paralajmërojë dhe ne do të jemi sërish të tensionuar dhe nervozë, gati për të shpërthyer. Për këtë arsye, ndonjëherë ndodh që të zemërohemi furishëm pa ndonjë arsye të dukshme të vlefshme: po nxjerrim zemërimin e akumuluar. Është gjithmonë mirë të përpiqemi të mos e fshehim shqetësimin që ndjejmë nga të tjerët, edhe nëse kemi frikë të shkatërrojmë një marrëdhënie. Por si ta menaxhojmë zemërimin?
Njih veten
Fuqia e të thënit JO
Pushoni
Më fal dhe faleminderit
Pyesni pse
