Efektit Barnum është një fenomen psikologjik që shpjegon pse ne shpesh besojmë deklarata të paqarta dhe të përgjithësuara për veten tonë, edhe kur ato mund të vlejnë për këdo.
I njohur gjithashtu si efekti Forer në psikologji, është emëruar pas PT Barnum, showman-it dhe pronarit të cirkut të famshëm amerikan. Ai i referohet tendencës së njerëzve për të pranuar përshkrime të përgjithësuara dhe të paqarta të personalitetit të tyre si të sakta, edhe kur ato përshkrime mund të zbatohen për një gamë të gjerë njerëzish.
Si funksionon efekti Barnum?
Efekti Barnum mbështetet në një kombinim faktorësh që i bëjnë deklaratat e përgjithësuara rreth personalitetit të duken të sakta dhe të personalizuara. Një faktor kyç është tendenca njerëzore për të kërkuar informacion që konfirmon besimet dhe paragjykimet tona ekzistuese. Kur dëgjojmë deklaratat e Barnum- it që duket se na përshkruajnë, ne kemi më shumë gjasa t’i kujtojmë dhe ta besojmë sepse përputhet me vetë-perceptimin tonë. Një faktor tjetër që kontribuon në efektin Barnum është fuqia e sugjerimit. Kur dikush na tregon diçka për veten tonë, mund të jetë e vështirë t’i rezistojmë sugjerimit, edhe nëse është i paqartë ose i përgjithshëm. Për shembull, nëse një psikik na thotë se kemi një ” shpirt të shqetësuar “, ne mund të fillojmë të ndihemi ashtu si ne, edhe nëse nuk e kemi menduar kështu veten më parë. Pse ka rëndësi efekti Barnum? Efekti Barnum ose efekti Forer në psikologji mund të ketë efekte pozitive dhe negative në jetën tonë.
Pse ndodh efekti Barnum?
Ne kërkojmë modele. Mendjet tona janë të lidhura për të gjetur modele, edhe aty ku nuk ekziston asnjë. Ne vendosim rendin për paqartësitë.
Ne dëshirojmë vetëvlerësimin. Ne duam të besojmë gjëra pozitive për veten tonë, kështu që deklaratat e paqarta pozitive ndjehen pohuese. Kjo është veçanërisht e vërtetë për efektin Barnum në horoskop ose astrologji.
Kemi paragjykim konfirmimi. Ne filtrojmë informacione të paqarta përmes pikëpamjeve tona të mëparshme ekzistuese dhe vërejmë konfirmime më shumë sesa mospërputhje.
Na mungojnë standardet objective. Ne nuk kemi standarde të jashtme për të përcaktuar nëse informacioni është vërtet i saktë dhe specifik për ne.
Ne vlerësojmë veçantinë. Ne duam të besojmë se jemi të veçantë dhe unikë, kështu që ne përqafojmë përshkrimet e personalizuara edhe kur ato janë të paqarta.
Zbatimet e efektit Barnum në jetën e përditshme
Marrëdhëniet personale.
Efekti Barnum ose efekti Forer në psikologji mund të ndikojë në perceptimet tona për njerëzit e tjerë dhe marrëdhëniet tona me ta. Për shembull, mund të besojmë se një partner i ri romantik është ” i përsosur për ne ” bazuar në disa karakteristika të përgjithësuara, edhe nëse nuk i njohim mirë ato. Për ta kapërcyer këtë, është e rëndësishme të merrni kohë për të njohur personin dhe për t’i vlerësuar ata bazuar në cilësi dhe sjellje specifike, në vend të deklaratave të përgjithësuara.
Zhvillimi i karrierës
Ky fenomen psikologjik mund të ndikojë gjithashtu në zhvillimin tonë të karrierës duke na bërë të besojmë se ne jemi natyralisht të talentuar ose të përshtatshëm për disa karriera, edhe nëse nuk kemi aftësitë ose përvojën për ta mbështetur atë. Për ta kapërcyer këtë, kërkoni reagime specifike për aftësitë dhe aftësitë tuaja dhe merrni parasysh eksplorimin e karrierave dhe mundësive që ju sfidojnë për të zhvilluar aftësi të reja.
Vendimmarrja
Efekti Barnum mund të ndikojë në vendimmarrjen tonë duke na bërë të bëjmë zgjedhje të bazuara në informacione të pasakta ose jo të plota. Për shembull, ne mund të zgjedhim një produkt ose shërbim bazuar në pretendime të paqarta marketingu, në vend që të hulumtojmë veçoritë dhe përfitimet e tij specifike. Kjo është veçanërisht e vërtetë për efektin Barnum në vlerësimin e personalitetit pasi ndikon në mënyrën se si ne e shohim veten.
