Mungesa e vitaminës B12 është një problem i zakonshëm shëndetësor që prek rreth 13 për qind të njerëzve. B12 është i pakët në dietë dhe gjendet vetëm në ushqimet me origjinë shtazore. Për fat të mirë, njerëzit kanë nevojë për vetëm 2.4 mikrogramë vitaminë B12 në ditë.
Pa një sasi të mjaftueshme të vitaminës B12 në trup, shëndeti mund të përkeqësohet dhe kështu cilësia e jetës.
Shenja dhe simptoma
Simptoma kryesore e mungesës së B12 është lodhja, një nivel lodhjeje apo rraskapitjeje aq i lartë sa na e bën dukshëm më të vështirë kryerjen e aktiviteteve tona të përditshme, shkruan Eat This, Not That.
Simptoma të tjera janë neurologjike dhe mund të përfshijnë ndjesi shpimi gjilpërash në gjymtyrë, konfuzion, humbje të kujtesës, depresion dhe vështirësi në ruajtjen e ekuilibrit. Disa prej tyre mund të jenë të përhershme nëse mungesa e vitaminës nuk zgjidhet.
Megjithatë, për shkak se mund të ketë kaq shumë shkaqe për këto simptoma, ofruesit e kujdesit shëndetësor shpesh anashkalojnë mundësinë e mungesës së B12 dhe nuk kryejnë testet e duhura. Një problem tjetër është se edhe njerëzit që ushqehen shëndetshëm mund të mos marrin mjaftueshëm vitaminë B12 pa e kuptuar fare.
Si absorbohet B12
Shkenca ka treguar se njerëzit që hanë një dietë me bazë bimore duhet të marrin suplemente B12 në sasitë që zakonisht sigurohen nga multivitamina standarde. Megjithatë, edhe njerëzit që konsumojnë B12 përmes dietës së tyre mund të jenë gjithashtu në rrezik për shkak të vështirësisë në përthithjen e kësaj vitamine.
Thithja e B12 është një proces kompleks me shumë hapa që fillon në gojë dhe përfundon në skajin tjetër të zorrës së hollë. Kur përtypim, ushqimi përzihet me pështymën.
Kur ushqimi gëlltitet, një substancë në pështymë e quajtur R-proteina - një proteinë që mbron B12 nga shkatërrimi nga acidi i stomakut - udhëton në stomak me ushqimin.
Qelizat specifike në mukozën e stomakut, të quajtura qeliza parietale, sekretojnë dy substanca që janë të rëndësishme për përthithjen e B12.
Njëra është acidi i stomakut – shpërbëhet ushqimi dhe B12, duke lejuar që vitamina të lidhet me proteinën R në pështymë. Një substancë tjetër, e quajtur faktor i brendshëm, përzihet me përmbajtjen e stomakut dhe udhëton me të në pjesën e parë të zorrës së hollë - duoden. Pasi në duoden, lëngjet e pankreasit çlirojnë B12 nga proteina R dhe e kthejnë atë në faktorin e brendshëm. Ky çiftim lejon që B12 të përthithet në qeliza, ku më pas mund të ndihmojë në ruajtjen e qelizave nervore dhe në formimin e qelizave të kuqe të shëndetshme të gjakut.
Mungesa e B12 zakonisht përfshin një "prishje" në një ose më shumë nga këto pika në rrugën e përthithjes.
Faktorët e rrezikut për mungesën e B12
Siç e përmendëm, pa pështymë, B12 nuk do të lidhet me proteinën R, kështu që aftësia e trupit për ta absorbuar atë pengohet. Ka qindra medikamente të ndryshme që mund të shkaktojnë tharje të gojës, duke rezultuar në prodhim të pamjaftueshëm të pështymës. Ato përfshijnë opioidet, inhalatorët, dekongestantët, ilaçet kundër depresionit, medikamentet për presionin e gjakut dhe benzodiazepinat, si Xanax, të përdorura për trajtimin e ankthit.
Një tjetër faktor i mundshëm që kontribuon në mungesën e B12 është acidi i ulët i stomakut. Qindra miliona njerëz marrin ilaçe kundër ulçerës që reduktojnë acidet e stomakut që shkaktojnë ulcerat. Studiuesit e kanë lidhur fuqimisht përdorimin e këtyre medikamenteve me mungesën e B12-megjithëse mundësia mund të mos tejkalojë nevojën për mjekim.
Prodhimi i acidit të stomakut gjithashtu mund të ulet me moshën. Një pjesë e popullsisë mbi moshën 60 vjeç përballet me një rrezik më të lartë të mungesës së B12 – e cila mund të rritet më tej nga përdorimi i medikamenteve që reduktojnë acidin.
Prodhimi i acidit gastrik dhe faktorit të brendshëm nga qelizat parietale të specializuara në stomak është kritike për përthithjen e B12. Por dëmtimi i mukozës së stomakut mund të parandalojë prodhimin e të dyjave.
Te njerëzit, dëmtimi i mukozës së stomakut rezulton nga operacioni gastrik, inflamacioni kronik ose anemia dëmtuese - një gjendje mjekësore e karakterizuar nga lodhja dhe një listë e gjatë simptomash të tjera.
Një tjetër shkaktar i zakonshëm për mungesën e B12 është funksionimi joadekuat i pankreasit. Rreth një e treta e pacientëve me funksion të dobët të pankreasit zhvillojnë mungesë të B12. Dhe së fundi, metformina, një ilaç që përdoret për trajtimin e diabetit të tipit 2, është lidhur me mungesën e B12 për dekada të tëra.
Trajtimi i mungesës së B12
Ndërsa disa ofrues të kujdesit shëndetësor matin në mënyrë rutinore nivelet e B12 dhe vitaminave të tjera, një ekzaminim tipik përfshin vetëm një numërim të plotë të gjakut dhe një panel metabolik, asnjëri prej të cilëve nuk mat nivelet e vitaminës B12. Nëse keni simptoma të mundshme të mungesës së B12 dhe gjithashtu keni një nga faktorët e rrezikut të listuar më sipër, duhet të shkoni te një mjek për t'u testuar. Testimi i duhur laboratorik dhe një diskutim me mjekun tuaj janë të nevojshme për të përcaktuar nëse keni nivele të pamjaftueshme të B12.
Te njerëzit, lloji i trajtimit dhe kohëzgjatja e rikuperimit varet nga shkaku dhe ashpërsia e mungesës së B12. Shërimi i plotë mund të zgjasë deri në një vit.
Trajtimi për mungesën e B12 mund të jetë oral ose mund të kërkojë lloje të ndryshme injeksionesh. Një shtesë B12 ose një multivitaminë e ekuilibruarin mund të jetë e mjaftueshme për të korrigjuar mungesën, por është mirë që të konsultoheni me një mjek për të vendosur një diagnozë të saktë dhe për të zgjedhur një trajtim adekuat.
