Psikologjia e sjelljes është pjesë perberese e psikologjisë gjenerale e cila merret me përshkrimin, shpjegimin dhe parashikimin e sjelljes njerëzore. Qëllimi i kesaj discipline psikologjike është të përdoret vezhgimi dhe vlerësimi i sjellejeve të vërejtura për të përfunduar në vlerësimin e gjendjes mendore, psikofizike të personave. Psikologjia e sjelljes është e interesuar për çdo gjë që mund të shikohet ne lëvizjet trupore por edhe në shprehjet e fytyrës, mimiken dhe gjestet. Një rol të veçantë luan këtu analiza e bisedave dhe levizjet trupore te personit.
Shfaqja e psikologjisë së sjelljes
Psikologjia e sjelljes vjen nga rryma psikologjike e sjelljes. Ajo u themelua nga John B. Watson në fillim të shekullit të 20-të dhe ka të bëjë me matjen objektive dhe regjistrimin e sjelljes njerëzore. Në qender të hulumtimit behaviouristic është vëzhgimi i sjelljes në situata të caktuara, ne bisede, ne profesion, ne sport apo diskutim. Ketu behet fjale per shkencat e sjelljes te bazuara në analizën e sjelljes.
Behaviorists supozojnë se sjellja njerëzore është plotësisht e ndikuar nga mjedisi, ambienti ku ata gjenden dhe veprojn. Këtu përdoret një sistem stimulues reaktiv. Kjo do të thotë se sjellja del nga një proces mësimi. Një stimul i caktuar shkakton një reaksion psikologjik tek njerëzit. Lidhja midis stimulit dhe reagimit ruhet dhe mund të mbahet mend. Pra, mund të shpjegojë, pse pas një injeksioni që shkakton dhimbje tashmë nga te shiquarit e një shiringu mund të dalë frika. Për shkak të këtij modeli mësimor, psikologjia e sjelljes quhet edhe psikologjia e të mësuarit.
Format e ndryshme të të mësuarit në psikologjinë e sjelljes
Procesi i të mësuarit të sjelljes gjithashtu mund të ndikohet nga amplifikuesit pozitivë dhe negativë. Për shembull, nëse një fëmijë vlerësohet dhe shpërblehet për një sjellje të veçantë, do të mësojë se mund të presësh shpërblim nga kjo sjellje. Kështu sjellja është e përforcuar dhe ndoshta do të donte të përsëritej nga femiu. Në të kundërt, një sjellje e caktuar mund të përforcohet negativisht nga censura dhe ndëshkimi. Kjo do të zvogëlojë gjasat për të qortuar sjelljen e fajësuar.Një tjetër metodë për shpjegimin e sjelljes brenda psikologjisë së sjelljes është mësimi apo ushtrimi si model. Besohet se njerëzit fitojnë sjellje të caktuara nëpërmjet vëzhgimit dhe imitimit. Për shembull, fëmija mëson se si të ushqehet me një pirun dhe një thikë, gjersa ai vëzhgon prindërit e tij gjate aktivitetit ushqimor. Prindërit shërbejnë si model dhe fëmija imiton ata.
Psikologjia moderne e sjelljes
Psikologjia e sjelljes ka evoluar në kontekstin e hulumtimit psikologjik. Por pika e saj kryesore ka mbetur analiza e sjelljes. Në thelb, ekzistojnë dy përdorime klasike të shkencës së sjelljes.Nga njëra anë, psikologjia e sjelljes praktikohet si një shkencë natyrore. Kjo shkencë themelore përpiqet permes analizes se sjelljes te zbuloj dhe kontrolloj marrëdhëniet e sjelljes dhe ndikimet mjedisore me anë të analizës së sjelljes. Nga ana tjetër, psikologjia e sjelljes zbatohet si një shkencë e zbatimit. Psikologjia e mësimit dhe sjelljes ka zhvilluar një qasje terapeutike me kalimin e kohës. Ne po flasim për terapinë e sjelljes, e cila përpiqet në bazë të formave të ndryshme të të mësuarit për të ri-dizajnuar modelet jo të dobishme të sjelljes dhe kështu të përmirësojë cilësinë e jetës së pacientit.
E Vërteta që qëndron
Fytyrat që mbajnë shumë maska po ato fytyra të shoqërisë, ato fytyra që po këto maska të shpifura si në pamjen e jashtme ashtu edhe në brendësin e tyre. Dukuria e tyre tregon aq shumë fallcitet si ball për ball (drejt për drejt) por edhe në të shkruar dhe si mos më keq kjo ju duket mirë dhe përderisa vazhdojnë me të njejtin avaz edhe kjo gjithashtu tregon keq e më keq sepse fatkeqësisht ju duket vetja punëtore, të dijëshme, të edukuara dhe nuk qajnë kokën se bëjn padrejtësi ndaj njerëzve që shumë herë ju kan bër mirë në shumë aspekte, pra kjo tregon një të vërtetë që qëndron qoftë shoqëri e martuar me fëmijë apo pa fëmijë, qoftë shoqëri e fejuar por qoftë edhe e vetme. Andaj shoqëria me shumë maska mendojn se janë dikushi që mund ti lëndojn shoqërinë e mirë por fatmirësisht kjo nuk ndodh meqë të vetmet që do lëndonin jeni ju (vetën tuaj, Shoqëri me maska) dhe kjo ndodh pikërisht nga egoizmi juaj, helmi juaj, mosdija juaj dhe xhelozia që nuk mund ti ofroheni aspak njerëzve pa maska, sepse kjo shoqëri pa maska që nga fëmijëria e tutje ka edukatë, kulturë, rrespekt, dashuri, dije e menquri, andaj janë të njejtit dhe nuk ndryshojnë si ju shoqëri e poshtër me maska që një ditë po këto maska të ndyra që vet i krijoni do ju bien përtoke sepse një gjë qka shihet edhe dihet.
Për tu specifikuar nga kjo se qfarë kam shënuar më lartë do e them atë se qfarë kam kuptuar dhe duhet të kuptojnë në një ndër librat që pata lexuar shumë kohë më parë, ku në thelbin e saj thot:Disa njerëz janë si puna e kamionit të mbeturinav. Ato bredhin lart e posht të mbushur me mbeturina si dëshpërimi, mëria, humbja e shpresës, urrejtja, zilia etj. Kur këto mbeturina shtohen maksimalisht u lipset që ti shkarkojnë dikund. Ndonjëher rastisë që këto mbeturina shoqëria me maska do ti hedh ty (shoqëria pa maska) prandaj mos e merr si diqka personale pasi që nuk është ashtu, thjesht ke rastisur në qastin që atyre ju duhej të shkarkonin kazanin e mbeturinave të tyre, ajo që këshillohej të bëhet, është të urosh ti ja kalojn mirë dhe të vazhdodh rrugën tënde! Mos i lejo vetës të marrësh mbeturinat e tyre dhe t’ua derdhësh të tjerëve si në punë, familje apo rrugë. Njerëzit e mirë dhe të sukseshëm sidomos ata pa maska nuk lejojnë që kamionët e plehrave t’ua konsumojnë ditën pra jeta është shumë e shkurtër dhe nuk ja vlen të kalohet me keqardhje për veprat që bëhen në momente zemrate. Prandaj falenderoj përzemërsisht ata që sillen mirë me ty dhe lutu për ata që ndoshta të lëndojnë, o njeriu pa maska i cili jeton në të vërtetat që qëndrojnë nuk mirret me të kotat sepse nuk ka nevojë.
Amplifikuesi pozitivë (shembull)
Fytyra qe sjellin buzeqeshje ne ambientin qe i rrethon, qofte ne vendin e punes ne rruge ne dyqan apo edhe ne shoqeri, rrezatojn kenaqesi lumturi dhe siguri shoqerore. Keto fytyra dhe keta Persona jane me vlera shoqerore te cilet perpos buzeqeshjes se tyre posedojn edhe zemergjeresi, inteligjenz, dashuri por edhe aftesi per te kontribuar ne shoqerin, ne shkenc, politik, socializim e ne shume sfera tjera te jetes.
Fytyrat e permbushura me pozitivitet jane personat qe ne koken e tyre jane te pasur me inspiracion, entuziasem dhe kerkojn keto fenomene ti realizojn ne shoqerin tone, ti kontribojn njerezve me pake shpres dhe atyre qe i kann humbur shpresat e tyre.
Altuizmi eshte pjes perberese e ketyre personave qe cmohet ne tiparet e personalitetit dhe komplexitetit njerezor.
Kur kalon ne qytet, viziton vende te ndryshme, dyqan, institucion, rruge, restaurant apo gjetiu, menjehere te bien ne sy personat me fytyre te lumturis dhe pozivitivitetit shoqeror. Ata shkelqejn ne cdo shiqim, fytyra e tyre eshte si siperfaqe deti e rrafshet dhe e qarte, sjelljet e tyre jane te shoqeruara nga dashurija respekti dhe vleresimi i jetes dhe njeriut.
Neve duhet insistuar me cdo kusht keto fytyra ti dyfishojm, trefishojm dhe pluralizojm.
