Nuk është i panjohur për zhurmat e larta, muzikanti dhe kitaristi Dave Lovos pranon se ishte pak i hutuar nga një tingull që dëgjoi në kokën e tij një natë më parë këtë vit. Ai e dëgjoi atë pikërisht kur po shkonte për të fjetur dhe fuqia e tij ishte befasuese.
“Ishte një zhurmë shumë e madhe në kokën time, në majë të kafkës”, thotë Lovos dhe bashkë me shpërthimin e brendshëm shurdhues, pa dritat e makinës: “Dukej sikur të dyja kishin ndodhur përnjëherë.
Ajo që përjetoi Lovos njihet me emërtimin joshkencor, por ndjellës "sindroma e kokës shpërthyese" (EHS), një shembull misterioz i parasomnie ose çrregullimi të gjumit. Parasomnia zakonisht përfshin ecjen në gjumë, të folurit në gjumë, paralizën e gjumit dhe spazma të pakëndshme të muskujve të njohura si "dridhje mioklonike". Në shumicën e rasteve, këto parasomni janë normale dhe të padëmshme, përveç kur bëhet fjalë për dhimbje fizike.
Brian Sharpless, një psikolog klinik i licencuar i specializuar për gjumë dhe studiues i EHS-së thotë se gjendja është e padëmshme dhe për sa kohë që nuk ndjeni dhimbje gjatë episodit nuk ka asgjë për t'u shqetësuar.
Shumë pak njerëz që përjetojnë EHS kërkojnë këshilla mjekësore ose madje ua zbulojnë mjekëve ose të dashurve të tyre, shtoi Sharpless në një deklaratë për National Geographic. Në një studim, vetëm 11 për qind raportuan EHS te një profesionist dhe vetëm tetë për qind e pacientëve me episode të përsëritura kërkuan ndihmë. Shumë prej tyre kanë turp të pranojnë se "dëgjojnë zhurma"; shumica e vazhdojnë jetën kur nuk ka shenja të shqetësimit ose dhimbjes së vazhdueshme.
Jennifer McDonald Slowik, një mjeke e mjekësisë së gjumit pranë Grupit Mjekësor Frederick Health në Frederick, Maryland - SHBA dhe anëtare e bordit të Maryland Sleep Society, thotë gjithashtu se është e pazakontë që dikush të kërkojë trajtim për EHS.
EHS zakonisht diagnostikohet me një vlerësim të zgjeruar të bërë nga klinikat e gjumit, thotë ajo.
Sikurse Slowik, Sharpless paralajmëron se kujdesi është gjithmonë më i mirë kur bëhet fjalë për kokën. Në rastin më të keq, EHS mund të jetë një shenjë e një hemorragjie më të rrezikshme dhe vdekjeprurëse në tru.
Përplasje, të shtëna armësh dhe përplasje dyersh
Lovos dëgjoi diçka të ngjashme me zhurmën e një përplasjeje me makinë, një nga shumë përshkrimet e dhëna nga pjesëmarrësit në studimin EHS. Gama e shembujve është e gjerë, por rezultatet përfundimtare janë të njëjta: tinguj shqetësues.
Midis shumë përshkrimeve të zakonshme, siç u tha studiuesve, duke përfshirë Sharpless, janë njerëzit që dëgjojnë një shpërthim ose një përplasje dere; që diçka godet murin; të shtëna ose fishekzjarrë; tenxhere metalike që përplasen me njëra-tjetrën; thyerja e valëve; rrufeja; "ulërimë e jashtëzakonshme"; makina kalimtare.
"Ju nuk dëgjoni simfoni, nuk dëgjoni fjalim të artikuluar, dëgjoni tinguj të mëdhenj dhe masivisht të lartë," tha Sharpless.
EHS u emërua për herë të parë dhe u zbulua në 1876 nga neurologu i Filadelfisë, Silas Weir Mitchell, i cili shkroi për pacientët që dëgjonin "të shtëna" dhe "armë". Ai e quajti këtë fenomen “shok shqisor”. Në vitet tetëdhjetë të shekullit të kaluar, neurologu J.M.S. Pearce e ndryshoi atë në EHS. Sharpless dhe kolegu Peter Goadsby, një neuroshkencëtar në Kolegjin Mbretëror në Londër, mbrojnë ndryshimin e emrit në "shok episodik ndijor të kafkës", por ajo që shkakton zhurmën e ngjashme me shpërthimin është ende një mister.
