"Kërcimi gjigant" i ardhshëm për njerëzit mund të jetë një udhëtim në Mars, por të kesh mjaftueshëm qeliza të kuqe të gjakut që transportojnë oksigjen për udhëtimin mund të paraqesë një sfidë, sugjeron një studim i ri.
Edhe turistët hapësinorë që rreshtohen për udhëtime të shkurtra mund të duhet të qëndrojnë në shtëpi nëse janë në rrezik për anemi ose mungesë të qelizave të kuqe të gjakut, thanë studiuesit.
Astronautët dihet se përjetojnë "anemi hapësinore", por deri më tani mendohej të ishte e përkohshme. Një studim i NASA-s e quajti atë "një sëmundje 15-ditore".
Mjekët ia atribuuan atë shkatërrimit të qelizave të kuqe të gjakut, ose hemolizës, që rezulton nga zhvendosjet e lëngjeve kur trupat e astronautëve përshtateshin me mungesën e peshës dhe përsëri teksa ata ri-akomodoheshin me gravitetin.
Në fakt, anemia është "një efekt primar i shkuarjes në hapësirë", thotë Guy Trudel pranë Universitetit të Otavës, i cili drejtoi një studim të 14 astronautëve të financuar nga Agjencia Kanadeze e Hapësirës. "Për sa kohë që jeni në hapësirë, ju po shkatërroni më shumë qeliza gjaku" sesa po bëni," tha ai.
Normalisht, trupi shkatërron dhe zëvendëson rreth 2 milionë qeliza të kuqe të gjakut në sekondë. Ekipi i Trudel gjeti trupat e astronautëve të shkatërruar 3 milionë qeliza të kuqe të gjakut në sekondë gjatë misioneve të tyre gjashtëmujore.
"Ne menduam se dinim për aneminë hapësinore, dhe nuk e dinim," tha Trudel.
Astronautët gjeneruan qeliza të kuqe shtesë për të kompensuar ato të shkatërruara. Por, Trudel pyeti, për sa kohë trupi mund të prodhojë vazhdimisht 50% më shumë qeliza të kuqe. Një mision vajtje-ardhje në Mars do të zgjaste rreth dy vjet, vlerësoi NASA.
"Nëse jeni në rrugën tuaj për në Mars dhe ... nuk mund të vazhdoni" me nevojën për të prodhuar të gjitha ato qeliza të kuqe të gjakut shtesë, "mund të jeni në telashe serioze," tha Trudel.
Të kesh më pak qeliza të kuqe të gjakut në hapësirë nuk është problem kur trupi yt është pa peshë, shtoi ai. Por pas uljes në Tokë dhe potencialisht në planetë të tjerë, anemia mund të ndikojë në energjinë, qëndrueshmërinë dhe forcën e astronautëve.
Një vit pas kthimit në Tokë, qelizat e kuqe të gjakut të astronautëve nuk ishin kthyer plotësisht në nivelet e para fluturimit, raportoi ekipi i tij të premten në Nature Medicine.
Trudel gjithashtu studion efektet e palëvizshmërisë te pacientët që janë të shtrirë në shtrat për javë ose muaj.
Gjetjet e reja imitojnë atë që ai sheh te pacientët e tij, tha ai, gjë që sugjeron se ajo që ndodh në hapësirë mund të ndodhë edhe te pacientët e palëvizshëm.
"Një zgjidhje për njërën mund të zbatohet edhe për tjetrën," tha ai.
Sulekha Anand, e cila hulumton fiziologjinë njerëzore në Universitetin Shtetëror të San Jose dhe nuk ishte e përfshirë në studim, ishte dakord.
"Gjetjet kanë implikime për të kuptuar pasojat fiziologjike të fluturimit në hapësirë dhe anemisë te pacientët në tokë," tha Anand duke shtuar se ekipi i Trudel po studion mënyrat për të zgjidhur problemin.
