Situata në kufirin ruso-ukrainas po përkeqësohet. Të dyja palët mobilizojnë trupat e tyre. Por çfarë qëndron pas agresionit të Kremlinit? Dhe - a po përshkallëzohet situata si në vitin 2014?
Tensionet midis Rusisë, Ukrainës dhe NATO-s nuk mund të vlerësohen siç duhet pa marrë parasysh atë që ndodhi në vitin 2014. Atë vit Rusia aneksoi territorin ukrainas, Krimenë. Shumë qeveri perëndimore u befasuan nga kjo.
“Në atë kohë, Merkel e kishte pritur ndërhyrjen e Putinit po aq pak sa shumica e politikanëve të tjerë perëndimorë. (...) Në fund të shkurtit, në një fluturim për në Izrael , ajo u tha gazetarëve që udhëtonin me të se nuk mund ta imagjinonte ndërhyrjen ushtarake nga rusët, "raporton Ralph Bollmann në biografinë e tij të Merkelit.
Kjo për momentin nuk duhet të përsëritet sërish. Kjo është arsyeja pse sytë e Perëndimit janë më të mprehtë se zakonisht në kufirin ruso-ukrainas dhe paralajmërimet për një sulm rus ishin po ashtu kaq të qarta.
Situatë shpërthyese në kufi
Situata gjeopolitike në Ukrainë është e pasigurt. Dhe aktualisht askush nuk mund të parashikojë me siguri se çfarë zhvillimesh do të fillojnë në kufirin e tyre lindor me Rusinë. Rusia ka mbledhur mbi 100,000 ushtarë atje. Pajisjet e rënda u depozituan gjatë një stërvitje disa muaj më parë.
Ukraina ka frikë nga një sulm nga Rusia që mund të shkaktohet nga trazirat civile - Presidenti Selinskyj paralajmëroi disa ditë më parë për një grusht shteti kundër tij. Qeveria amerikane gjithashtu beson se një skenar i tillë është i mundur dhe madje pretendon se ka "prova" për të. Por edhe nëse nuk ka plan për përmbysjen e Rusisë, ekziston një rrezik i madh që keqkuptimet dhe sjelljet e gabuara në kufi të shkaktojnë veprime ushtarake. Një përplasje e tillë mund të shërbejë si pretekst për veprime të mëtejshme.
A e di Lavrov tashmë se çfarë po planifikon Presidenti Putin?
Rusia i hedh poshtë të gjitha këto, duke deklaruar se ajo vetë nuk ka qëllime ushtarake, por vetëm ka lëvizur trupa (gjë që çdo shtet ndoshta i lejohet ta bëjë në territorin e tij) dhe po kryen një manovër. Ukraina, nga ana tjetër, grumbulloi 125,000 ushtarë në kufirin e saj lindor - sipas zëdhënëses së Ministrisë së Jashtme ruse, Maria Sakharova.
Ministri i Jashtëm Sergei Lavrov kritikoi faktin se trupat dhe armët ishin transferuar nga vendet e NATO-s në kufirin rus dhe paralajmëroi se vendet perëndimore mund ta zhytin Ukrainën në aventura ushtarake. Kjo rrezikon sigurinë e Rusisë, prandaj Rusia do të marrë masat e veta, nëse Perëndimi nuk e pengon Ukrainën në aventurat e saj. Tani vetëm një nga përshkrimet e tij të situatës mund të jetë i saktë, por kjo kontradiktë e dukshme është dytësore. Ministri i Jashtëm rus thjesht po përpiqej të kërcënonte me një sulm ushtarak. A e di Lavrov tashmë se çfarë po planifikon Presidenti Putin?
Paralajmërime nga vendet e NATO-s
Shtetet e NATO-s që u mblodhën në Riga për një takim të ministrave të jashtëm e morën situatën jashtëzakonisht seriozisht, gjë që nuk është për t'u habitur, duke qenë se Rusia kishte treguar në vitin 2014 se është e gatshme të sulmojë Ukrainën fqinje. Meqenëse Ukraina nuk është anëtare e NATO-s, ajo nuk mbrohet nga Neni 5 i Traktatit të Uashingtonit, i cili do të shkaktonte veprime të përbashkëta nga të gjitha shtetet e NATO-s në rast të një sulmi ndaj njërit prej tyre.
Kjo është arsyeja pse Ukraina mbetet ushtarakisht e vetme, por është mbështetur në vitet e fundit përmes trajnimit dhe dërgesave të armëve - duke përfshirë edhe nga Turqia . Dronët e dorëzuar prej andej luajtën një rol vendimtar në luftën e fundit në Kaukaz.
Vendet e NATO-s janë më të përgatitura se në vitin 2014
Shtetet e NATO-s gjithashtu nuk po kërcënojnë me kundërmasa ushtarake. Ata dërguan dy sinjale të qarta në Moskë. Së pari, u komunikua qartë se një sulm nuk do të ishte pa pasoja. Ndryshe nga viti 2014, këtë herë askush nuk do të habitet. Situata do të monitorohet nga afër nga shërbimet perëndimore dhe administratat janë të sensibilizuara. Së dyti, në këtë rast do të vendoseshin sanksione të gjera ndaj Rusisë. Është e vështirë të imagjinohet se në këtë rast Nord Stream 2 mund të vihet në funksion.
Dhe qeveria e re federale do të detyrohet që nga dita e parë të ndjekë një politikë më të ashpër ndaj Rusisë, sesa të paktën kancelari i ri synon. Paragrafët skeptikë ndaj NATO-s nga marrëveshja e koalicionit në asnjë moment nuk humbasin vlerën e tyre, dhe roli i SHBA-së për sigurinë e Evropës jo vetëm që do të bëhej më i rëndësishëm, por edhe do t'i jepte qeverisë amerikane më shumë ndikim në politikën e sigurisë së BE-së.
Bëhet fjalë për ndikimin vendimtar në Ukrainë
Nga perspektiva ruse, e gjithë kjo mund të jetë e dhimbshme, dhe e bezdisshme, por nuk do të minonte interesin më të rëndësishëm. Dhe kjo është që lidhjet shtetërore të Rusisë me Ukrainën duhet të jenë sa më të ngushta. Të paktën asnjë shtet tjetër, nuk duhet të jetë në gjendje të ushtrojë më shumë ndikim në Ukrainë sesa Rusia.
Nga pikëpamja ruse, në thelb bëhet fjalë për rivendosjen e ndikimit vendimtar në Ukrainë. Për këtë arsye, presidenti Putin pret gjithashtu një marrëveshje me SHBA-në për të “zgjidhur” situatën ekzistuese në mënyrë që në Ukrainë të mos vendosen armë që mund të kërcënojnë Rusinë dhe që NATO të qëndrojë larg Ukrainës. Sipas ideve ruse, Ukraina duhet të mbetet një tokë gjeopolitike e askujt në mënyrë që të kthehet në ndikimin rus në të ardhmen. Përshkallëzimi i kontrolluar në zonën kufitare, kërcënimet e ministrit të Jashtëm Lavrov dhe shqetësimet e shteteve të NATO-s shërbejnë si mjet për të hyrë në negociata me SHBA-në - për Ukrainën.
Pavarësia e Ukrainës është e panegociueshme për Perëndimin
Shtetet e NATO-s e refuzojnë këtë. Sepse "pavarësia, integriteti territorial dhe sovraniteti" (ministri i Jashtëm Maas) i Ukrainës nuk është i negociueshëm për ta. Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Stoltenberg vuri në dukje se Ukraina, si një vend sovran, mund të zgjedhë aleancat e saj në mënyrë autonome. Megjithatë, Rusia nuk i jep Ukrainës këtë të drejtë për vetëvendosje. Sipas NATO-s, pavarësia e Ukrainës duhet të ruhet përmes parandalimit dhe shpalljes së sanksioneve të forta.
Pozicioni ndërkombëtar i Rusisë do të përmirësohet në këtë mënyrë, të paktën në perceptimin e brendshëm të Rusisë, pasi vendi shihet si një partner negociues për situatën në Ukrainë. Presidenti Putin ka injoruar kërkesën e Presidentit ukrainas për bisedime; ai dëshiron të flasë me Presidentin Biden për këtë. Kjo tregon se Rusia po kërkon status ndërkombëtar. Brenda vendit, kjo mund të shihet si një sukses.
Ukraina në një dilemë gjeopolitike
Megjithatë, ajo nuk e zgjidh dilemën gjeopolitike në të cilën Ukraina është bllokuar për sa kohë që Perëndimi dhe Rusia janë në një konflikt të thellë dhe Ukraina nuk mund të vendosë nga asnjëra palë – Perëndimi apo Rusia. Si Perëndimi ashtu edhe Rusia po e pengojnë këtë, sepse secili prej tyre dëshiron ta lidh Ukrainën më afër vetes.
Ukraina, të cilës Gjermania dhe Franca i bllokuan rrugën për në NATO në 2008, nuk mund të dalë nga kjo situatë gjeopolitike. Rruga drejt BE-së, me të cilën ka një marrëveshje asociimi, gjithashtu nuk është hapur në marrëdhëniet e mëparshme. Megjithatë, Ukraina është një partner strategjik i SHBA-së dhe qeveria amerikane së fundmi e mbështeti këtë me marrëveshje të reja.
Vija e kuqe për të dyja palët - Perëndimin dhe Rusinë - është se pala tjetër e lidh Ukrainën aq ngushtë sa që përbën një vendim të drejtuar. Por kjo do të thotë se situata e pasigurt e Ukrainës do të mbetet sepse nuk është zgjidhur. Sepse interesat e diskutueshme të pushteteve të tjera mbeten. Dhe ato mbeten mjaft të fuqishme për t'i zbatuar ato.
Rreth ekspertit
Prof Dr. Thomas Jäger që nga viti 1999 ligjëron Politikën Ndërkombëtare dhe Politikën e Jashtme në Universitetin e Këlnit. Interesat e tij kryesore kërkimore janë marrëdhëniet ndërkombëtare si dhe politika e jashtme amerikane dhe gjermane.
