Venezia me pamjen e saj të veçantë dhe mesazhin artistik universal është gjithmonë mikpritëse dhe rrezaton bukurinë dhe mallin e njerëzimit për të gjurmuar në shtresimet e kronikave historike.
Çdo herë që shkoj në Venecia , ecja nëpër kallet e saj të ngushta dhe ngjitja e zbritja shkallëve të urave të shumëta që lidhin ujëdhesat e këtij qyteti, në mesin e një lumi gjarpëror të njerëzve të ardhur nga të gjitha anët e globit, më bënë të mendoj se turizmi origjinal i Venecias ka të bëjë me pavdekësinë e qytetit që lahet në ujë me ciklin e Hanës që rregullon baticën dhe zbaticën duke lëvizur ujërat e qeta të lagunës.
Këtë të dielë me 8 gusht 2021, qyteti antik i shkëlqimit të dikurshëm po tregonte përsëri se kishte ardhur koha e ringjalljes dhe dyndjes së turistave në Venezia. Gati qe një një vit e gjysmë banorët dhe pronarët e dyqaneve veneciane kanë hequr shumë për shkak të mungesës së turistëve që kishin rralluar për shkak të efekteve dhe masave shtërnguese dhe mbrojtëse të autoriteteve shëndetësore italiane.
Pandemia e Covid-19 zbrazi qytetin duke zbehur edhe ofertën e tij të përhershme për turizmin global. Pamundësia e qarkullimit të lirë pati një efekt shkatërrues për ekonominë sikurse edhe baticat e larta që muaj më parë kishin goditur dhe kishin përmbytur qytetin.
Në kushte të tilla edhe vizitat miqëve ishin të kufizuara dhe pothuajse të pamundësuar. vetëm bisedat telefonike ishin mjet komunikimi dhe afrimi me venecianët që jetojnë brenda qytetit historik antik.
Në Venezia kemi një mike të dashur, një personazh të veçantë të kulturës italiane dhe shqiptare, që dallohet me zellin e saj dhe me punën e saj të pandarë në gjurmimet dhe shpalosjen e faqeve të humbura të historisë mesjetare shqiptare. Gjithmonë e respektuar për studimet dhe librat e saj, profesoresha e nderuar Luçia Nadin tashmë është bërë pikë referimi për njohuritë e reja mbi trashëgiminë historike që bashkon fatet e shqiptarëve me Republikën e Venedikut nga mesjeta deri në kohët moderne. Ajo lartësoi emrin dhe figurën e heroit kombëtar shqiptar Gjergj Kastriotit Skënderbeut duke zbuluar edhe flamurin shqiptar në afreskat e piktorit Paolo Veronese në kishën e Shën Sebastianit
Me profesoreshën jemi dëgjuar shpesh duke folur me telefon. dhe dëshira e saj përherë ishte që sa të liroheshin masat shtërnguese të pandemisë ta vizitonim prap në Venezian e saj të bukur e të dashur. Dhe të dielën kështu ndodhi , duke e vizituar në shtëpinë e saj. Duke na pritur me ngrohtësi ajo na falenderoi shumë Valdeten dhe mua për vizitën tonë.
Profesoresha e nderuar Nadin na foli për punën e saj dhe dëshirën e vazhdueshme që të krijohen grupe pune të strukturuar me ekspertë që duhet ta nxjerrin në dritë pjesën ende të pastudiuar të dokumenteve antike që do ta ndriçonin shumë errësirën mesjetare të trojeve shqiptare. Janë punë që duhet kryer me vullnet dhe nxitim sepse koha nuk pret e nëpër arkive jo gjithmonë qasja në dokumente është e lehtë , por falë njohjeve të saj ka ardhur deri te krijimi i raporteve të mira të respektit të ndërsjellë saqë ndodh që kur lëvizin fashikuj me dokumente dhe gjejnë diçka që ka të bëjë me shqiptarët i telefonojnë zonjës Luçia që të shkojë ta shikojë në arkivin historik në Venezia apo në Padova , ku punojnë ish-studentët dhe bashkëpuntorët e saj.
Me profesoreshën edhe më parë kemi biseduar dhe skicuar idenë e krijimit të grupeve të kërkim-studimit në bashkëpunim të mundshëm me autoritetet akademike dhe kulturore të Prishtinës dhe Tiranës. Ajo ka pasur edhe rastin të takohet me ambasadorë të Shqipërisë dhe të Republikës së Kosovës të akredituar në Romë, dhe pret një angazhim të plotë të tyre në forcimin e bashkëpunimit kulturor mes shteteve shqiptare dhe qytetit të Venecias në nivel institucional dhe universitar. Duke theksuar se mosha e saj në një kohë të ardhme nuk mund ti garantojë gjithë energjitë e duhura për kryerjen e shumë punëve të mbetura përgjysmë dhe se faktori kohë nuk pret dhe nuk falë vonesën.
Profesoreshës i përcollëm edhe përshëndetjet e miqve tonë të përbashkët që kanë dëshmuar me punë dhe kërkime serioze interesin dhe dashurinë e tyre për studimin e mesjetës shqiptare, si Lul Mjeku, Bejtulla Destani, Nikollë Shabani, etj.si dhe dëshirën e tyre që të kontribuojnë në projektet e ardhshme me tema dhe ide konkrete rreth temave të Kosovës, Shqipërisë, Ulqinit, etj.
Para se të ndaheshim nga mikja jonë e nderuar, patëm nderin të pranojmë dhuratë dy libra të çmueshëm historikë me dedikim nga autorja e tyre Lucia Nadin: "Venzia e Albania" dhe "Scanderberg Una biografia ritrovata".
U përshëndetëm me dëshirat më të mira për shëndetin e profesoreshës dhe me premtimin për të ndihmuar projektin e ringjalljes së traditës arbërore të pjesëmarrjes në festën e Karnevalit të Venezias, me organizimin e një panairi me prezentimin e historisë së dikurshme dhe kulturës së sotme shqiptare. Mos harroni tha profesoresha se Qyteti i Venezias ka rregulla dhe afate dhe nuk duhet tejkaluar ato, për të siguruar pjesëmarrjen e komunitetit shqiptar si dhe prezentimin aktiv të autoriteteve diplomatike nga Kosova e Shqipëria.
