I l, tejet i vogël, që t’ia di kuptimin e fjalës që e thotë, shqipton. E do të thotë: shoku(i). E shkurton, e zvogëlon këtë fjalë për t’ia përshtatur madhësisë miniaturale të trupit të vet.
Çoki im, kështu e thërret shokun, një mikun më të ri, që është “moshatar” i tij, hiç më i moçëm se ai, pos për nja gjashtë dhjetëvjetësh. Garant!.
Hej, heroi i këtij rrëfimi të dashur, sa do që i hidhur është në brendinë e tij të hidhur, ka një subjekt me histori të dendur jetësore, njëqind herë më të vëllimshme e tragjike se që mund e bartin supet e tij të pafuqishme, kur janë sa grima, me pak tejkalim, mund të thuhet, mikroskopike.
Dy historitë ngutën që, përnjëherësh, të hyjnë në këtë kallëzim.
E para qet hap (kokë), para të dytës, nga se është më e re në sajimin e saj.
“Transmetohet”, riprodhohet tamam ashtu siç ka ndodhur në të vërtetë, realisht, në paketim origjinal, pa iu shtua a mungua, as një fjalë e vetme, as një presje, madje…
“... derisa rrinim e gjerbnim nga një kafe-makiato (me a sucrine, aman, se na mbyti diabeti!) të mëngjesit, në njërën nga kafiteritë e frekuentuara të qytetit, humbur e tretur pas shumë temash që i shoshitim çdo ditë, sa që tanimë kemi humbur në llumin e tyre të dendur, tavolinës tonë i afrohet silueta e një krijese aq e vogël, sa mos ta vëresh fare, kur koka si mbërrinte as deri mbi lartësinë e tavolinës. Aq më të padukshme atë krijese e bënte biseda jonë e nxituar e me ritme të shpejta e gjeste të ashpra. Disi si nëpër ëndërr dëgjoj atë refren të shëmtuar: ik, shmangu, lëna rehat tashti!
Hiç me shumë nuk kam regjistruar në diskun e rradakes time të stërmbushur me probleme jetësore. Miku i radhës, ishte paksa më i vrazhdët, më i egër se zakonisht, ndaj dorës së shtrirë… Tek atëherë kur me është afruar ngatë silueta e asaj qenie të brishtë, duke bërë me dorë nga unë dhe duke shqiptuar fjalë plot inat e mllef ndaj vrazhdësisë se bashkëbiseduesit tim, thotë: ky çoki këtu,(lexo: shoku!) ka pale në xhep!” – dhe dorashkën e vogël sa grima, si pa gishtërinj fare ta kishte, e palosë për xhepin e setrës sime të kadifetë. Sikur të me shkoqte kllapie gjumi të rëndë, një lajm i mirë, përnjëherësh kthjellohem dhe para vetës shoh një qenie të imtë hyjnore, sikur të kishte pikur nga pala e shtatë e qiellit të paanë. Po, axha ka “pale!” sa të duash, i them dhe, me nxitim e zjarrmi, lëshoj dorën në thellësinë e errët të xhepit të shterur dhe nga andej e kthej me ca centë të imtë, destinuar për një bukë, a nja dy gazeta të ditës. Vogëlushi, a hija e tij e tejdukshme, bashkë me lekët imtë në grushtin e vogël, shmanget duke më dhënë një përshëndetje të bardhë miqësore. Me dorashkën e ngritur në ajër, zhduket si mos të ishte fare, si të ishte hije fantazme, në pikë dite me diell, të verës që sa po bëhej vjeshtë… Tjetër nuk di. Asgjë nuk mbaj mëndë. Ç’u bë, nga vajti, nga humbi e treti. Njëmend, ç’u bë, o zot! E përpiu toka. E gëlltitën avujt e ditës se nxehtë të vjeshtës së parë. U shndërrua në zokth krahëlehtë.
Fluturoi!
***
Ditë më vonë, gjersa këputja shtegun të shëtisë së përditshme mëngjesore, një zë i ëmbël, si një cicërimë kanarine, sikur me hyri përnën setër, mu ngjit trupit për të mu ndalur në guacën e veshit..
- Hej, çoki im, çoki!
Ai zë i çiltër, melodik, sa hyjnor, o zot! – nuk vinte nga larg. Për cepin e sakos me ishte ngjitur, ishte kacavjerrë, po kush tjetër pos Çoki-t, tim që, për pak, sa nuk e kisha harruar, nuk e kisha qitur pas mendsh.
Tani sikur nis rrugën një miqësi e paprerë dhe, kjo, lirisht mund të thuhet, është gjysma e dytë e rrëfimit. Tashmë kur jemi çokë, (shokë) në kuptimin e mirëfilltë të fjalës, (sado që tingëllon pak si e stisur dhe e trilluar kryekreje që, në ditët e sotme të ngarkuara dhe të elektrizuara, me halle e derte, të lind miqësi e madhe dhe respekt i ndërsjellë midis një lypsari të imtë të pa moshë dhe të një të moshuari, kur rrugët e Prishtinës, sikur edhe të çdo qyteti tjetër në Kosovë, janë plotë me kërkues lëmoshe, me të tillë që, shpeshherë, janë rebelë, të pandërgjegjshëm, të papërshtatshëm dhe agresivë, madje. Duke përjashtuar, për një çast mundësinë që, në mesin e tyre, mos të këtë edhe shtihanë, simulantë, gënjeshtarë, asi që kanë të fshehurat e tyre dhe nuk dinë pse lypin, veçse janë lypsarë të bezdisshëm!).
***
Si fidan i brishtë mbjell aty, midis lisave shtatgjatë të avenysë që, një ditë të afërt, do të bëhet edhe më e bukur së që është, veçse të shmanget perdja e llamarintë dhe të kallëzojë katedralen në terë bukurinë e saj, Çoki ngjanë edhe më i imtë se që është në të vërtetë. Ka zënë atë pikë strategjike, pas hamendjes dhe të shtyrë besimi, të atyre që e kanë hak ekzistencën dhe rritën, dosido, të pjesëtarit të familjes se tyre, se përballë një tempulli fetar, në ndërtim e sipër, zemrat e kalimtarëve do të jenë më të buta, e duart do t’i kenë më të lira.
E kush është, cila është familja e Çokit?
Çoki nuk ka familje. Ose e gjithë bota është familje e tij.
Nuk është as i falur, as i gjetur, rastësisht.
Është zog shtegtar pa fole, as strehë. Shtroje e ka tokën e dheut të Kosovës, mbulojë qiellin e paanë. Nuk ka as babë, as nënë. Ose i ka që dytë bashkë, që, mbase matanë lisave shtathedhur të avenysë, me shikim të fshehur ndjekin çapkënllëqet e tij. Kurrë nuk i afrohen, sa për t’ia shpupuritur flokët e shpeshtë e kaçurrelë, së paku.
Kur miqësia me Çokin zu të rritej të lëshojë shtat, kur racionet, ndër me të ndryshme të kafjallit a drekës nuk mungonin, kur bashkë kthenim edhe në shitore këpucësh e veshmbathjes tjetër për të, një mesogrua shkoqet nga lukuni fëmijësh barkzbrazur e symëdhenj, në lakmi të përhershme, grumbull në livadh para Filologjikut, si për të la një borxh ndaj meje. Shkurt e më zë-shterur, me thotë: Eduard e ka emrin. E thërrasim Edi. Është katër vjeç. Nuk është i imi. Është i tufës sime. E dua, shumë e dua. Nuk e ndaj prej fëmijëve që i kam lindur. Edhe fëmijët e mi e donë shumë. Benjamin e kemi...
- E si mos ta duan, i flas vetës në heshtje të thellë intime, kur është aq bukur, krijesë lozonjare, bonbone..., ta pish me gotë uji si sherbet! Me ata sy të zjarrtë e të lëvizshëm minuku.
Sytë, gati të rrëmbushur lotësh, përnjëherë i lëshoj andej nga katedralja në ndërtim, ku është sektori i përkohshëm i punës se Edit!
Nuk guxoj t’i jep shenj me dorë, as t’i lëshoj zë Çoki-t tim të dashur, tani kur emrin ia di në të dy motërzimet: Eduard dhe Edi. Me duket emër i madh për atë cep trotuari që zë. Nuk kam guxim ta thërras me zë të lartë nga se, jam i bindur, do të merrte vrap trup rrugës me shumë automjete në fugim. Pamëshirshëm do të me ndrydhin Çokun, qenushin tim të dashur, mikun Eduard. Edi. Lulin e Vocërr të shekullit njëzet e një! (At i ynë, bukën tonë të përditshme falna sot!).
- Hej, Edi, Eduard ... i flas vetës, a bisedoj me hyjnitë e qiellit. A do të jam gjallë e, dëshiroj...
-------------
(Prishtinë, 9 tetor 2009)
