Paralajmërimi i Organizatës Botërore të Shëndetësisë se deri në fund të këtij viti më shumë se gjysma e botës do të jetë në rrezik të lartë ose shumë të lartë të fruthit, ka aktivizuar alarmin edhe në vendet e rajonit. Sidomos kur përqindja fëmijëve të pavaksinuar është e lartë risjell rrezikun e përhapjes së sëmundjeve infektive.
Përveç kollës së mirë, fruthi po hyn në vendet e rajonit nga një “derë e vogël”. Alarmi është dhënë në Serbi që nga fillimi i vitit, kur në fqinjin jugor janë regjistruar 19 raste të konfirmuara me linë e dhenve (fruthi), mes të cilëve një foshnjë 13 muajshe.
Nëse kjo sëmundje konsiderohej si e çrrënjosur, frika nga përhapja është reale. Për shkak të shifrave të ulëta të popullsisë së vaksinuar. Po ashtu Ministria rumune e Shëndetësisë shpalli gjithashtu një epidemi mbarëkombëtare të fruthit për shkak të rritjes alarmante të rasteve në të gjithë vendin. Në Maqedoni, ku shkalla e vaksinimit të fruthit në vitin 2022 ishte shumë e ulët – 70 për qind, rreziku i një epidemie të kësaj sëmundje infektive është shumë real.
Lija ose fruthi është një sëmundje infektive e shkaktuar nga një virus nga grupi i myxoviruseve. Sëmundja mund të shfaqet tek ata që nuk kanë pasur fruth, ose që nuk janë vaksinuar siç duhet kundër lisë. Shenjat e para të infeksionit janë zakonisht një temperaturë e lartë dhe simptoma të ftohjes, si rrjedhja e hundës. Pas disa ditësh shfaqet puçrra në fytyrë dhe qafë, e më pas në trup. Vitin e kaluar është regjistruar një rast me lisë tek një foshnjë 13 muajshe e pavaksinuar nga Shën Nikollë, ku mbulimi me vaksinë ka qenë mbi 98 për qind, e cila kontribuoi që të mos ndodhte një epidemi.
Për të pasur imunitet kolektiv, kur virusi nuk përhapet lehtë, mbulimi me vaksinim duhet të jetë 95 për qind. Vaksina e fruthit, sipas të dhënave të Institutit të Shëndetit Publik, ka filluar të jepet në vitin 1971 dhe në vitin 1972 është futur si vaksinë e zakonshme për fëmijët nga mosha 13 muajshe. Në vitin 1983, u prezantua një dozë e vetme e vaksinës së kombinuar MMR (kundër fruthit, rubeolës dhe shytave), gjithashtu në moshën 13 muajshe. Në vitin 1987 u prezantua një rivaksinim në moshën shtatë vjeçare vetëm me vaksinën e fruthit dhe në vitin 1997 u prezantua një rivaksinim me MRP.
Deri në vitin 2022, vetëm 70,7% e fëmijëve janë vaksinuar kundër fruthit në Maqedoni. Hera e fundit që u shpall epidemi fruthi në vend ishte në dhjetor 2018. Më pas ishin 74,8% të vaksinuar. Në Maqedoni në 50 vjet, nga viti 1973 e deri më sot, janë regjistruar 25 vdekje nga fruthi.
Numri i vdekjeve nga lija në botë (2022) u rrit me 40 për qind, sepse gjatë pandemisë së koronavirusit numri i personave të vaksinuar u ul në mënyrë dramatike – sipas një raporti të publikuar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) dhe Qendrat Amerikane për Kontrolli i sëmundjeve dhe parandalimi i sëmundjeve. Rastet e lisë gjithashtu u rritën me gati 20 për qind pasi nivelet e vaksinimit ranë në nivelin më të ulët të 15 viteve gjatë pandemisë, thuhet në raport. Nëntë milionë fëmijë u sëmurën vitin e kaluar nga fruthi dhe 136.000 vdiqën, kryesisht në vendet më të varfra. Numri i pacientëve është rritur vitet e fundit dhe në disa vende të pasura.
