Subjektet partiake, politike e shtetërore shqiptare në Republikën e Kosovës, në përcaktimet e tyre esenciale, nuk kanë dallime e as moskuptime. Sepse, të gjitha përcaktim orientues e programor, kanë pavarësinë e Kosovës, dhe asnjëra prej tyre nuk anon kah Serbia. Të gjitha janë për zgjidhjen e këtij kontesti historik e kombëtar, të gjitha përkrahin dialogun dhe mjetet joviolente, dhe si çdo lëvizje, edhe kjo e jona, nuk ngel këtu, nëse mjetet demokratike nuk arrijnë efikasitet dhe realizimin e aspiratave tona për pavarësi, nëse për këtë vullnet e përcaktim, nuk hasim në mirëkuptim me palën kontestuese dhe opinionin ndërkombëtar të vendosjes politike, ekonomike e ushtarake, vazhdohet me opsionet të tjera adekuate me gjendjen e rrethanat e krijuara shoqërore..
Kur kihen parasysh këto masa ofruese, këto qëndrime e forma veprimi të subjekteve në Kosovë e më gjerë, nuk mund të thuhet; se, Brenda për brenda strukturave të subjekteve shqiptare ka mosmarrëveshje e divergjenca të dukshme, apo moskuptime të thella. Këtu duhet të analizojmë, dhe t’i marrim në konsideratë, format e veprimit politik të deritashme, efikasitetin e këtyre veprimeve, disiplinën dhe kulturën tonë politike e shtetërore të respektimit të e përfilljes së institucioneve prej nga varët fuqia e efektit të shtetësisë dhe organeve ekzekutive dhe qeverisëse të pushtetit. Mu për këtë, këto dilema e mospajtime që dëmtojnë unitetin e veprimit të përbashkët të institucioneve e vetë institucionalizimin e organeve shtetërore. Këtë duhet shikuar në të kaluarën tonë të afërt, kur filluan krijimet e subjekteve të sistemit shtetëror dhe ekzekutimit efikas të tyre. Këtu duhet veçuar defektet e lëshimet e ndodhura, amshueshmërinë, apo qellimin subjektiv apo objektiv, pasi në këtë drejtim, kemi jo fort pak lëshime të rënda e padisiplinë si në aspektin formal, ashtu edhe në ate aplikativ dhe efektiv të zbatueshmërisë ligjore e shtetërore. Rastet dëshmojnë se, formalisht ata na dalin përfillëse, vetëm kur nga ajo disiplinë kemi interes personal, klanor apo partiak, ose kemi krijuar organe e subjekte shtetërore me qëllim të marrjes së pushteti, nëse në ato jemi zgjedhur personalisht, persona e grupime tona, apo nga partitë përkatëse. Por, nëse ka ndodhur e kundërta, e planifikimit dhe inskenimi. Atëherë, aty për aty, ato organe e subjekte dalin jo institucionale e joligjore, dhe për inekzistente i nëpërkëmbim dhe nuk i përligjim.
Nëse këto forma të veprimit politik e metoda nga e kaluara jonë e shkurtër politike e shtetërore, tentojmë t’i aplikojmë edhe tash, në këto momentet vështira, por shumë vendimtare për çështjen e Kosovës dhe çështjen shqiptare përgjithësisht tentojmë të emërojmë subjekte qeveritare e shtetërore, pa konsultime të përbashkëta, pa analizë të thellë karshi ngjarjeve dhe kohës që kemi.
Mund të bëjmë gabime fatale që nuk na mundësohet përmirësimi apo korrigjimi minimal. Kjo na sjell në pozitën e mosdijes organizative, mos aftësisë kombëtare dhe të ndëshkohemi historikisht edhe për tradhti të qëllimit e aspiratës kombëtare. Kështu, çështja aktuale se, do të konstatojmë parlamentin, apo po krijojmë Komitetin e Shpëtimit Kombëtar, kërkon përkujdesje që ndjeshme e veprim logjik konform me rrethanat ekzistuese dhe shkallës së raporteve, si në aspektin kohor, ashtu edhe në atë të ngjarjeve. Struktura ekzistuese partiake e shtetërore, si dhe ato ushtarake të tashme, kërkojnë analizë të rrethanave politike, si ato të rrafshit kombëtar, ashtu edhe ato të rrafshit ndërkombëtar, dhe qëndrimeve të forcave të qendrave të vendosjes. Raporteve mes subjekteve shqiptare në Kosovë dhe raporteve ndërkombëtare, dhe për të gjitha këto duhet menduar gjithnjë në mbështetshmërinë Kushtetuese të veprimit politik e shtetëror. Jo të kërkojmë kushtetutshmëri, vetëm kur ajo na konvenon, e Kushtetutën ta shkelim çdo ditë, po ashtu kur na kemi leverdi.
Tash nuk guxojmë të shikojmë ngushtë nga këndvështrimi i ngushtësimit e rrudhjes, siç ndodhi në LDK, që nga Kuvendi i tretë i sajë, kur u thyen esencialist, jo vetëm parimet demokratike, programi e statuti i kësaj partie, por u veprua jashtë çdo norme kur u emërua Këshilli i Përgjithshëm e më vonë, edhe kur u emërua Kryesia Qendrore e kësaj partie. Plasaritja filloi të thellohej e zgjerohej me shpejtësi të mendjes së keqe e qëllimit të lig, duke ndarë e përçarë deri në ndjekje jo civilizuese. Kështu, ju ofrua rasti I volitshëm, që në vendet udhëheqëse të vijnë persona jo të denjët në aspektin material e politik, e ndoshta edhe kombëtare. U bllokua e u nëpërkëmbë çdo veprim e përcaktim programor e statutar të kësaj partie, e cila dikur llogaritej për Lëvizje. Kështu, siç u veprua me qëllim, apo pa qëllim në LDK, nuk guxojmë të lejohet edhe në rrafshin e përgjithshëm të Kosovës, të veprohet me Parlamentin, Qeverinë dhe subjektet të tjera shtetërore, që synohen të dalin nga parlamenti. Nuk duhet lejuar, siç janë përgatitura e planifikuar projekte nga disa klane e parti të vogla e të ndajmathuara këtyre klaneve që kanë synim jo pavarësinë, por postet e përfitimet personale.
Mu për këtë, edhe u pamundësua kandidimi për deputet, atyre që popullit i kandidooi, apo popullit me mjeshtëri e heshtje vrastare iu imponuan deputet jocilësor, të dëgjueshëm për klanin dhe që pranojnë zgjidhje të cilido nivel, që votojnë qeveri i Ministra qeveritesh, ashtu siç e serojnë klanistët, që nuk kundërshtojnë asgjë që ju ofrohet. Nëse edhe më tutje veprohet kështu, dhe për këtë kërkohet mbajtja e Parlamenti, përkundër anës formale Kushtetuese, është më mirë të mos mbahet fare parlamenti, se sa të mbahet e të jetë shkaktar i thellimit të përçarjeve, largimit të unitetit, realizimi i qëllimeve të aspiratave tona kombëtare.
Të gjitha subjektet partiake e politike, tash duhet ta kenë mendjen e qëllimin si dhe konsideratën e posçme në afrimin e njohjen e njëri-tjetrit, e veçanërisht subjektit ushtarak që po vepron tash sa kohë. Madje, ky subjekt, ka ndryshuar opsionin e zgjedhjes së problemit të Kosovës, edhe pse opsioni paqësor del i pranueshëm edhe për te, ashtu siç nuk e konsiderojmë të harxhuar edhe subjektet e deritashme UÇK-ja ka arritur të tërhjek kategori e masa njerëzish, të luftojnë e të vejnë nën kontroll afro gjysmën e truallit kosovarë/40%/. Ky subjekt ka tërhequr edhe vëmendjen e jashtme e për çdo ditë po rritë kureshtjen e politikës ndërkombëtare, që të ofron e konsulton qëndrimet e tyre, kur është çështja e marrjes së qëndrimeve, masave apo edhe vendimeve për Kosovën. UÇK-ja në trevat e çliruara, po vendos pushtet civilë, d.m.th. po krijon shtet e pushtet. Të gjitha këto nuk guxojmë, madje edhe nëse tentojmë nuk do të na lejohet, ti marrim jo seriozisht. Kur subjekti i UÇK-së tashmë është realitet jokontestues edhe në nivelin ndërkombëtare, ndaj këtij subjekti duhet pasur kujdes, të mos veprojmë me nguti e pamaturi as personale e as partiake e nivele shtetërore, siç ndodhi para pak kohësh, kur u thanë fjalë e vlerësime të pa matura, joserioze. Madje, edhe nënçmuese e mjaftë fyese, që nuk dihet ku do ju gjendet vendi. UÇK-ja duhet respektuar prekurish, jo me lojëra e duartrokitje naive, siç po veprohet në disa nivele e mjedise, duke folur kuturu se, komandant i sajë, sipas Kushtetutës, është ky e ai se subjekti politik i sajë është kjo e ajo parti e personalitet e naivitete të ngjashme. Ky subjekt kërkon konsideratë, afrinm të kujdesshëm, korrekt të sinqerisht e vëllazëror, e që kështu, nuk u veprua thuaja nga asnjë personalitet apo parti politike. Vetëm afrimet vëllazërore zgjedhin dilemat, nëse vihet kontakti mes subjekteve tona, doemos krijohet uniteti dhe vetëm ky faktor krijon parakushte për interesimin e faktorit të jashtëm dhe mbetet i vetmi opsion alternativ marrëveshje bashkërenditje e bashkëveprimi. Dihet se binari politik e ushtarak, ushqejnë dhe forcojnë njëri-tjetrin, këte e dëshmon edhe praktika jonë e shkurtër tash. Në duhet të merremi vesh bashkërisht si unik dhe të një qëllimi, të zgjedhim cilëndo mënyrë Kuvendin apo Këshillin Kombëtar, uniteti na hap rrugë jo vetëm kombëtare, por edhe ligjshmëri Kushtetuese, në të kundërtën, thellimi I përçarjes nga cilido pozicion del më dallues, largimi më I madh e arritja e aspiratës sonë kombëtare shumë më e largët.
Kur dihen këto dallime që nuk i kemi, qëllimi i përcaktuar, forma e veprimit e mjetet për zgjedhjen e cilido opsion, del i lehtë i pranueshëm e realizohet me efekte e cilësi të lartë.
Shkruar më, 10 korrik 1998
