Remzi Basha del në pah me një gamë metaforash të bukura, të qarta, të forta e të qëlluara. Në brigjet e vendlindjes së poetit rritet Lulja e Përmallimit. Poeti jeton, punon, mediton, krijon, shkruan poezi dhe pikturon në brigjet e ngrohta të Skandinavisë së ftohtë. Ai shkruan nën hijen e kujtimeve për shtretërit e fjalëve dhe luginat e magjepsura të Dardanisë historike, kreshnike dhe heroike. Lugina e magjepsur nuk është tregu i nuseve, por tregu i fjalëve. Remziu nuk është tregtar fjalësh por krijues vlerash të mirëfillta letrare ku e kultivon gjuhën amtare, kurse poezia sipas tij është muzika e shpirtërave të mëdhenj dhe të ndjeshëm.
Poezia është ëndërr dhe ëndrra është poezi. Poeti vjen para nesh me vlera të mirëfillta artistike dhe shprehje metaforike.Lexuesit tanë e adhurojnë poetin e dashurisë që thot: Zëri i Atdheut tim/ Dhe zëri i Kosovës sime/ Janë ringjallja e bekuar/ Zjarr në duart e mia/ Testamenti i dashurisë/ Dhe trimat e Dardanisë/ Me alfabetin e atdhedashurisë.Nostalgji dhe melankoli. Ëndërrim dhe frymëzim. Mund të thotë kush se diaspora nuk ka poetë të lindur për zbukurimin dhe pasurimin e bibliotekave tona letrare dhe sentimentale? Ja disa nga vargjet më të bukura të kësaj vepre të re: Lulet e kujtimit janë/ Perlat e shpirtit tim/ Në luginën e përjetësisë/ Me mekullitë e dashurisë/ Në prehërin e kujtimeve/ Nuk është vonë për dashuri/ Për tepër e ëmbël je moj zanë/ Bukuri e bekuar, trup e shpirt/ Zjarr i shenjtë dhe tërmet erotik
Në poezitë e Remzi Bashës, autori zhytet në kuptimet e mëdha të ekzistencës, gjithmonë pranë diellit, pranë natës, pranë kohës, si dhe në betejat e mëdha që e detyrojnë njeriun ta përballojë prapambeturinë, paragjykimet, injorancën dhe shqetsimet. Në vargjet e poetit, vetëm kujtimet e bukura janë ato që kanë qenë, që janë dhe do të jenë:? A të kujtohet/ Ky shi i barabartë/ Për tepër ritmik/ Çahet në spërkatje/ Të kulluara në asfalt/ Reflektimi i fytyrës sate/ Në syrin e vesës…/ Po ecnim të zbathur/ Pa objektiv, mbi ujë/ Mes spërkatjeve/ Nën këmbët tona/ Bari kishte erëtimë/ Të fëmijërisë.
Nuk ka poet që në thellësi të zemrës nuk ëndërron për një jetë më të mirë, më të lehtë, më të bukur, më të pasur dhe më të lumtur për njerëzit dhe njerëzimin. Nuk ka poet që nuk e konsideron poezinë si një mbretëreshë. Poeti i dashurisdë është mbret, ndërsa vepra e tij më e re është njëra nga veprat më të frymëzuara të diasporës sonë. Ndërmjet mendimeve tona ka fjalë të shkruara dhe të pashkruara që kanë nevojë për fjalë tjera të inkorporuara mes faqeve të librit.
Flatrat e krijimit në qiellin e shpirtit shndërrohen në flatrim ngjyrash të bukura që e zbukurojnë botën tonë në rrugën e bekuar të fluturimit në drejtim të lumturisë. Shqiptari i Therandës së Kosovës që jeton, ëndërron, mediton dhe krijon në trojet e Skandinavisë, e kultivon dhe dashuron hijeshinë e vargut, si dhe faktin se Zoti e ka bërë poet. Me krijimet e tij në gjuhën shqipe, Remzi Basha i përqafon lexuesit e vet me dashuri dhe përzemërsi. Ai është një burim i pashtershëm i dritës së fjalëve të etshme për kulturë, për përkushtim, për bukuri dhe lumturi.
Poezia është mbretëresha e arteve dhe kurora e letërsisë. Poetët janë magjistarët që kërkojnë fjalë magjike për lumturimin e shpirtit. Poezia është një dritë përmes së cilës mund të shohim, dhe ajo që shohim është jeta. Jeta është art dhe arti është jetë. Remzi Basha është poet i vërtetë dhe një vizionar i përhershëm. Për të pasur poetë të mëdhenj na duhen lexues të shkëlqyeshëm. Natyra dhe Zoti janë poetët më të përsosur. Autobiografia e Remzi Bashës përbëhet nga poezia e tij. Çdo varg i paharrueshëm i një poeti të vërtetë përmban përmbajtje të shkruara dy ose tre herë para tij. Poezia e autorit të kësaj vepre përfaqëson ndjenja, mendime, frymëmarrje dhe gjithçka që vlen të kujtohet gjatë gjithë jetës. Poeti i vërtetë mund të komunikojë me engjëjt. Poezia e Remzi Bashës është arti i nusërimit të fjalës me fjalë.
Që nga mosha e njomë, poeti Remzi Basha shquhet për gërshetimin e vargjeve të dashurisë me ide dhe ndjenja të veçanta letrare. Ai vjen tani me vëllimin e ri lirikave të dashurisë me titullin simbolik ,,Lulet e kujtimit". Vargjet e tij vijnë para opinionit nga fryma sentimentale e një të riu të përndezur nga dashuria intime, por edhe si vargje ku dashuria nuk kufizohet te një person por merr përmasa universale. Ajo tashmë fiton një dimension të ri ku poeti ruan një konstant të verbit poetik, të pasur me figura stilistike si: metaforat, krahasimet, epitetet etj. Vargjet e Remzi Bashës kanë sharm, kolorit ngjyrash dhe përkëdhelje emocionale
Për autorin e kësaj vepre, jeta është dashuri, dashuria është jetë, kurse gruaja është një fenomen hyjnor. Dashuria e mërgimtarit tonë është art dhe arti është produkti më fisnik i shpirtit. Ishujt me gra të bukura janë si shpirti. Femra është një bukuri artistike për burrin që mendon metafizikisht. Është një histori e përjetshme dhe një dilemë e përhershme, një përzierje e çuditshme në krijimin e Zotit. Zoti e krijoi gruan për të ngushëlluar vetminë e burrit në botë. Sipas kulturës indiane, gruaja është një përzierje e bimëve, kafshëve, yjeve, zogjve, stinëve dhe borës. Është një fuqi misterioze që ruan ekuilibrin dhe përfaqëson fuqinë e botës. Të gjitha dyshimet që fshihen në shpirtin e burrit e kthejnë gruan në një enigmë të përhershme.
Gruaja krahasohet me një legjendë në të cilën fshihen të gjitha tiparet pozitive dhe negative, përmes së cilës krijohet një fuqi magjike, e aftë për të lëvizur malet. Duke deshifruar kuptimin e frymëzimeve të këtij autori, mësojmë se drita e tyre e vetme është dashuria. Dashuria i bën shpirtrat të flasin me engjëjt. Gruaja është muzika e zemrës dhe e krijesa më e zgjedhur nga Zoti. Me të ndihemi si do engjëj. Trupi i saj nën vërshimin e puthjeve tona bëhet një pyll dredhëzash dhe në qiellin e saj zbulojmë mrekullinë e qenies. Çfarë di dashuria për dashurinë dhe rëndësinë e rrugës që të çon në Parajsë? Cila është rruga e zemrës?
Dashuria është një rreze dielli që depërton në gjak. Ajo vjen si një këngë që pëshpërit: Dua të të ndjej! Gruaja është si një poezi që përfshin të gjitha shqisat reale dhe imagjinative. Qielli i saj është një diamant që digjet përmes artit të puthjes. Ajo është krenaria jonë, burimi i dëshirave tona, një flakë e gjallë, e re, e bukur dhe epshore. Nëse do të jetosh gjatë dhe mirë, kaloje gjithë kohën mes grave! Cili është mallkimi i mosbesimit tonë? Si mund ta ndjejmë më mirë fuqinë e gruas për ta shoqëruar në rrugën e jetës? Fuqia e vërtetë nuk është tek meshkujt, por tek femrat. Tek burrat, është vetëm një manifestim i theksuar nga forca fizike.
Thonë se gruaja është engjëll dhe demon, dritë dhe gënjeshtër! Krenaria jonë është një dhuratë hyjnore që e ngrejmë në parajsë. Gruaja është mbretëresha e zemrës sonë. Aty ku fuqitë negative qëndrojnë përmbi vlerat pozitive, gruaja di t'i qetësojë dhe t'i bëjë të aftë të veprojnë për të përmirësuar marrëdhëniet në familje dhe shoqëri. Thonë se gruaja pa burrë është si kali pa fre. Për ne, për ju dhe për shqiptarin e vërtetë, gruaja është një fjalë aq e ëmbël sa që edhe njeriu më i egër e qetëson dhe e bën të urtë.
Sipas poetit, gruaja është gjuha e shpirtit, imazhi i zjarrit, zjarri i ëmbël, dallga e zjarrtë, vuajtja në heshtje, malli për jetën, torturë dhe perëndeshë me shpirt drite. Gruaja është simbolika e ëndrrave tona, bukuria, gëzimi, besnikëria dhe paqëndrueshmëria. Ajo është malli dhe dhurata e dhimbjes së një diamanti të lulëzuar. Trupi i saj është një rrjedhë drite që ndjen çdo prekje. Çastet e kaluara me të bëhen një libër që të mëson të shijosh jetën. Gruaja është një lule që shpaloset me prekjen e ndjenjave tona.
Ne jetojmë vetëm për të! Me të mund të fluturojmë, duke i kthyer fjalët në krahë drite. Gruaja është zjarr me shpirt fëmijësh kurse ne marrim frymë përmes saj duke luajtur me zjarrin. Gruaja është një dritë e ëmbël, një zjarr i pashueshëm, një rehati me shpirt prej mjalti. Ajo është dhurata e Zotit që gjithmonë e pyesim: A je më i vjetër se pyetjet e mia? Autori i këtij vëllimi nuk pyet, por ndjen. Ai është njëri nga poetët e mërgimit shqiptar i cili vjen me mbi shtatëdhjetë vëllime poetike në bibliotekën e sentimenteve letrare.
Në çdo varg sikur ndien nektarin dehës të shpirtit poetik. Përvoja krijuese ka bërë që poeti t'i stisë vargjet me një leksik të pasur fjalësh pa qenë i përsëritshëm dhe pa krijuar monotoni te lexuesi. Dashuria, malli, dhimbja, loti, shpresa janë ndjesitë e poetit që si një aureolë drite shfaqen e rishfaqen në këtë vëllim poetik. Dashurinë si kategori universale poeti e shpërfaq edhe në vjershat ku defilojnë ëndrrat dhe shpresat për lirinë e munguar, për atdheun e tij të dashur që herë i vesh me epitetin e diellit, dritës, hënës etj. Në libër shtjellohen edhe motive tjera për jetën, ekzistencën, e sfida tjera, kurse libri është organizuar me një strukturë specifike të poezive që funksionon si një tërësi.
Gruaja është simboli i një bukurie ideale, e cila shëmbëllen me një poezi të butë dhe sensuale. Midis gruas që lahet dhe ujit është një lidhje thelbësisht kozmike, e zbuluar nga kinezët përmes lidhjes së parimeve yin (ajo)-yang (ai). Nga ana tjetër, disa nga piktorët e mëdhenj evropianë e përjetësuan "poezinë e gruas që lahet", duke e shndërruar thelbin e mendimit lindor në një përrallë pamore. Është gjithashtu një nga idetë e filozofit francez Gaston Bachelard (1884-1962), kur ai interpreton pikturat e Renoir dhe Cézanne në esetë e tij. Duke përdorur një frazë të famshme biblike, mësojmë gjithashtu se "Në fillim ishte fjala... fjala që u bë ujë". Gruaja flet për veten më elokuente kur e kapërcen drojën e saj pranë dhe në krahët e ujit.
Por kjo lidhje e pastërtisë dhe sensualitetit u zbulua shumë më herët. E kërkojmë në afresket e Pompeit dhe e gjejmë, më pas, pas një pauze të gjatë - në të cilën arti pamor iu përkushtua pothuajse tërësisht të shenjtës në dëm të mitologjisë. Kështu e gjejmë motivin e "gruas në kanavacat e disa mjeshtrave të shquar francezë, që do të përdor edhe termin nimfë. Konotacionet janë të lehta për t'u kuptuar. Duke shfletuar koleksionet e artit, admirojmë një barok të plotë, me një kanavacë kaq të mrekullueshme. Më pas, njeriu që i dha një shkëlqim të veçantë rokokos, François Boucher, me "Diana në banjë" dhe "Tualeti i Venusit" (1742) i admirueshëm. Plot romancë, Jean-Auguste Ingres sjell një aluzion orientalizmi me kryeveprën e famshme "Banja turke" (1862) - një grumbullim i papërmbajtshëm i trupave të perëndeshave.
Duke marrë shkëlqyeshëm idenë e grupit të grave që lahen dhe braktisin vetëm për një moment nudon e veçantë, sjellin në skenë - përmes stileve post-impresioniste dhe impresioniste. përkatësisht "Gratë e banjës", në përmasa të mëdha. Të dy mjeshtrat i nxjerrin nimfat nga brendësia dhe kufizimet e gjesteve që nxisin hijet dhe i lejojnë ato të kënaqen në buzë të ujit. Kërkimi për sensualitet diafanoz duke i shoqëruar gratë me ujin pastrues ka një shkëlqim logjik dhe artistik. Arsyeja qëndron në faktin se një perëndeshë i hedh më shpesh rrobat e saj duke qenë e pushtuar nga përkëdhelja e butë e ujit, ndoshta si një kujtesë e përqafimit të nxehtë të ofruar nga i dashuri i saj. Sepse, siç na tregon historia e artit, disa mjeshtra të rrymave të ndryshme të pikturës universale preferojnë nudon që lidhet me butësinë e një atmosfere në të cilën uji mungon, por divani ose divani është prezent në mënyrë relaksuese.
Gruaja me shpinë të lëmuar, por anormalisht të gjatë, që i ofrohet shikuesit (shpina e së cilës – llogaritën specialistët – duhet të ketë tre ose katër rruaza shtesë!). Natyrisht, të gjitha kanavacat e famshme me një ose më shumë nimfa në plan të parë dominohen gjithashtu nga një nuancë befasie. Sytë e publikut kureshtar janë bashkëfajtorë me piktorin, i cili nga ana e tij plotëson dëshirën e tij për të tërhequr perden e kujdesshme dhe për të na ofruar një "eroticizëm të zhveshur". Kjo pozë e gruas vlerësohet aq shumë sa skenarë të tillë gjejmë edhe në artin japonez të shekullit të 19-të. Por, sipas specifikave aziatike, trupi i gruas nuk ka më të njëjtën butësi të rrumbullakosjes. Në fakt, në një pikturë të Toruma Haiki-t gjejmë një sauna plot me nimfa, por edhe një sy të mbushur me xhufkë që shikon me entuziazëm në një të çarë të murit prej druri...
Një pafytyrësi e thjeshtë adoleshente, vetëm për të zbuluar se si fjala bën ujë. Mesazhet e poezive janë sa kuptimplote po aq edhe njerëzore. Kjo na bind se Remzi Basha tashmë ka krijuar individualitetin e vetë krijues dhe muza e tij krijuese ka shpërthyer me vrull, edhe pse poeti tashmë gjendet në moshën e pjekurisë. Urojmë poetin për këtë libër të mrekullueshëm, duke i dëshiruar shëndet dhe suksese të reja në krijimtarinë e tij të begatshme letrare. (Baki Ymeri, Bukuresht, Dhjetor 2022)
BOTA E VOGËL
Sa e vogël është bota!
Arrita
Atje ku ishe ti.
Kurse ti
Atje ku isha unë.]
Dhe të shoh
Duke hyrë dhe duke dalë
Duke dalë dhe duke hyrë
Ndërmjet kofshëve të detit:
Porsi një delfin që loz me valët
Porsi një burrë
Duke e përvetësuar një grua
Si një notues performancash të larta
Duke shushuritur nga uji në breg.
Dhe nëse e përçoj gjuhën mbi buzë
Ndjej kripën detare të vënë:
Në fytyrën time?
Në fëtyrën tënde?
Mezi pres të të shoh
Të të shijoj
Si i shijon një verë të mirë
Të purpurt
Para se të lazdërohesh me të
Dhe para se ajo e dehur
Të ta pijë mendjen.
VERË HEDONISTE
Kënaqësia e lëçitjeve të reja
Porsi një dashuri në shikim të parë.
E rileximeve të Naimit apo të Fishtës.
E recitimeve të gjata të Azem Shkrelit.
Por edhe kënaqësi tjera
Më trupore e më botërore:
Notimi gjatë natës në detin
E çveshur nën hënën e plotë.
Shiu i vakët në park dhe jarga
Që kërminjtë e lënë mbi gjethe
Thuajse shkojnë
G]jithë duke e puthur.
Ballkonët e vegjël
Me parmakë
Që mezi e mbajnë
Krye të stërmadha
Në formë trurësh vegjetalë
Të manushaqta të zambakta të kaltra
Duke u rritur brenda një dite
Sa tjerat ndoshta brenda një viti.
Por gjelbroshe në fillim
Si do jashtëtokësorë
Të ardhmërisë
Së Arbërisë…
Pylli me hije strehuese
Dhe liqeni me zambakë.
Përsipër me re me ombrella:
Me diell, me shi
Dhe kujtimet e të tjerëve -
Tani e një shekull -
Për Naim Frashërin
Dhe Gjergj Fishtën
Për Flora Brovinën
E veshur në një fustan
Të mëndafshtë
Me fëshfërimë të zambaktë
Kurse Gjergji në të zeza
Duke vënë dhe kapelë të lartë
Vetëm për ëndjet e ëmbla
Të dashurisë që fanitet
Në muzgjet kur mesnatat
Me ty janë më të ëmbla
Porsi bërthama e stërpjekur e frytit
Si ripërsëritjet erotike
Nga vargjet e Zef Serembes.
FSHIKULLIMË
Poeti i dashurisë është
Një burrë i posarrojtur
Që kundërmon plot fresk
I nënqethur fort shkurt
Ushtarakisht thuajse
Duke u dukur shumë më i ri
Ndoshta nga ëndja e një gruaje
Në zemër të lulishtes
Që sapo e ka kapluar gjelbërimi.
Poeti kërkon në të një sukë
Një vend më të ngritur
Një tufë të ngritur vjollcash erëmbla.
Si do ta kërkoja krahërorin tënd
Një jastëk më i fortë
Për ta vënë nën qafë
Atëherë kur ëndërroj.
Kërkoj pastaj dy krahë bineq
Të rritura-së bashku
Nga blirët melankolikë
Apo duart e tua i kërkoj
T’i lidh e t’i shtrëngoj
Dhe pastaj të të fshikulloj
Me përplasje të nyjëzuara
Nga vendi në vend
Ashtu siç po të dhemb
Përmallimi përbrenda.
