Remzi Basha është një atdhetar i zjarrtë i mërgatës shqiptare në Suedi, poet, prozator, publicist, dhe mbi të gjitha patriot dhe luftëtar fisnik për kauzën shqiptare dhe kultivimin e vlerave kombëtare në diasporë. Respekti dhe mundi janë vyrtyt i bëmirësisë së këtij njeriu të palodhshëm. Poezia e Remzi Bashës është testament i jetës dhe drita artistike e së vërtetës. Me një aktivitet të bujshëm letrar, poeti vjen para nesh, gjithmonë i ngarkuar me valixhet e një gjuhe të bukur amtare, i pandarë nga tematikat e një sentimenti autentik dhe gjithëpërfshirës, nga idetë e analizuara me qartësi, pa paragjykime ballkanike dhe pa pornografi nordike. Remzi Basha njihet si mbrojtës i një bote të zbukuar me ngjyra të llojlloshme, me siguri ekzistenciale dhe lumturi familjare, me idenë se çdo fjalë duhet të të ofrojë dashurinë për jetën, për tokën, për atdheun, për flamurin, për respektin, për vlerësimin për të tjerët, për ndjenjën që bashkon dy zemra. Poezia për Remziun është një instrument themelor i komunikimit, një ilaç i mrekullueshëm që e shëron trupin dhe shpirtin.
Nëpërmjet shprehjeve të bukura lirike të një jete të mrekullueshme në veri të kontinentit, Remzi Basha arrin në zemrën e lexuesit, duke e hedhur poshtë idenë se poezia qenka një mjet i zgjedhur vetëm për disa. Me një gjuhë të thjeshtë e të drejtpërdrejtë, poeti na ofron edhe në këtë vepër të re, një shumëllojshmëri emocionesh, një lloj ditari në vargje që hap dyert e reflektimit ndaj temave intime dhe ekzistenciale. Idetë e autorit gërshetohen me fjalët përmes një kujtimi, përmes një imazhi, përmes një mendimi, të gjitha të përshkruara në mënyrë kaq të saktë, saqë e lejojnë lexuesin të deshifrojë shpirtin e poetit, jetën dhe identitetin e tij.
Vetëm për ty jetoj, i thot autori të dashurës së tij: “E kam një ëndërr për ty dhe me të jetoj/ Në shtjellën e kujtimeve që nuk degdisen/ Më mbetet çasti me ty të ngrej kupa/ Mrekullinë e fuqisë së artit për gjallërim/ Ma ke dhuruar gjithmonë si ushqim!” Është e çuditshme të vësh re, çdo herë, se si shpirti i poetit është në dialog i vazhdueshëm me veten dhe gjithnjë gati për t’i lënë vend mahnitjes dhe mrekullisë brenda e jashtë saj. Kjo përmbledhje e re me poezi dëshmon binarin në të cilin lëviz koha e jetës së saj: e kaluara, e tashmja dhe e ardhmja, të filtruara nga sytë e shpirtit.
Motivet e poezive janë të ngarkuara me një atmosferë nostalgjike dhe romantike. Poeti i adhuron çastet e gëzimit duke i kërkuar ato në mënyrë të vazhdueshme, duke mos e harruar vendlindjen e ngarkuar me ngjarje ngjarje të vështira sociale, gjithmonë duke i dhënë prioritet urtësisë, qetësisë, paqes, lumturisë dhe dashurisë. Është ky një kërkim i qëndrueshëm dhe këmbëngulës i rrethanave të jetës së ngarkuar me lot dhimbjesh e durimesh për disa, dhe me shkrepëtima buzëqeshjesh për ata që dinë ta përjetojnë jetën e vërtetë. Çdo gjë që i përket natyrës dhe dashurisë, krijon tek Remziu një ankorim ndjenjash pozitive që përfaqësojnë një gërshet im të bukur të relacioneve humane, shpeshherë të papritura, të rrufeshme dhe të mahnitshme.
Ja se si e përshkruan fëmijërinë e dritës poeti i dashurisë! “Në kohën kur drita mëson/ Të endet në ëndrrat e veta mbi tokë/ Dhe vetëm ëndrra i bëhet dritë/ Ddrejt të qenit gjithçka që mbështetej/ Në shelqet mbi shpatije e shkrepa/ Njeriut i duhej të mungojë vetëm për disa ditë qiellore/ Derisa drita e njomë/ T’i hapë gjerë dritaret e ëndrrave/ Në drejtim të yjeve...” Është një nga poezitë më të bukura që buron nga një shpirt i vrullshëm, i zjarrtë dhe i joshur nga ëndrrat e rinisë dhe nga fëmijëria e fjalëve. Në disa nga poezitë e këtij vëllimi, poeti është i joshur nga butësia e femrës, i kapshëm nga magjia e saj, por edhe i rrëmbyer nga bukuria e natyrës që mban jehonat e një historie të gërshetuar me elemente pitoreske dhe dramatike.
Dardania, e banuar në lashtësi me dardanë, ish/provincë në lindje të Ilirisë (Kosova e sotme), konfigurohet si një hapsirë e mbrujtur me një shenjtëri të veçantë, të cilën poeti e pikturon dhe konzervon nën aspektin e një lirismi të dridhshëm: „I vetmuari/ Përmes pluhurit të yjeve/ Ende është i lirë/ Te Fontana të vijë e të pijë/ Dhe nëse krojet e Dardanisë/ Harrojnë se çka janë/ Përmbi to me padurim/ I mbledhin mendimet e dheut...” Magjia e poezisë së Remzi Bashës na vjen si një dhunti e veçantë e shprehjes me një çiltërsi të hijshme, të hapur e transparente, dhe assesi si një “eksploatim” semantik i mbyllur. Vargjet kanë një erotizëm plot shend e verë. Shëmbëlltyrat e një ndjeshmërie të mëndafshtë hiperbolizojnë objektin e dashurisë që zgjon admirimin e një mrekullie të veçantë: “Jemi vetëm ne si dy hyjni/ Në brigjet e hatashme/ Të kohës me shi/ Jemi vetëm ne të dy/ Në jetën e përbashkët/ Bërthama të një parajse/ Të çliruar nga faji elementar/ E të dëbuar në netët e ëndërrimit.”
Poezia e mërgimtarëve tanë është kënga e dashurisë dhe kënga qëndresës. Poeti din të qëndrojë në portën e dashurisë kur zbret heshtja në erë të furishme, të tjerrë me përmallim çaste kalimtare. Poeti kërkon fije të mëndafshit për unaza. Me to ai tenton të lidhet me përjetësinë. Sipas tij, fontanat e thara do ta gjejnë burimin, kurse sutat e plagosura në lëndina, do t’i shërojnë këmbët në barin e gjelbërt. Nuk do të jetë vonë, thotë poeti, ose shumë herët! “As lot të vargëzuar në rruaza nuk do të ketë/ Vetëm një hark e një zemër – violinë/ Duke vibruar sikur të ishte hera e parë!” Fjalët e poetit kanë fuqinë për t’i dhënë jetë universit të paskajshëm. Ato mund të sjellin në trojet e ekzistencës një regjistër të hatashëm ideshë dhe sentimentesh. Remzi Basha që nga libri i tij i parë, shquhet si një shpirt i ndjeshëm dhe delikat.
Dashuria në vargjet e tij ka një shkëlqim të mahnitshëm, gjenerator i energjive të mbara. “E kam një ëndërr për ty dhe me të jetoj/ Në shtjellën e kujtimeve që nuk degdisen,/ Më mbetet çasti vetëm me ty të ngrej kupa/ Mrekullinë e fuqisë së artit për gjallërim/ Ma ke dhuruar shpirtin gjithmonë si ushqim!” Vërehet këtu një infuzion i çliruar i elementeve folklorike që vijnë nga një lashtësi fabulative, nga përrallat e kulturës popullore, nga një e shkuar heroike e përjetësuar në kujtesën afektive, përzjerja e së cilës e pronëson artin poetik të krijuesit. Kjo ndjeshmëri lirike ndikon që të joshet nga ide dhe forma, duke i osciluar ndërmjet planit real dhe ireal. Ajo që është interesante, është se poeti i dashurisë jo vetëm që e ndjen dhe e sheh, por edhe e dëgjon botën. Duke e dëgjuar botën, jehona e vargjeve të tij kaplon përmasa reale të bukura lirike dhe artistike. Remzi Basha është një poet i botës moderne, por nuk mund t’i harrojë apo mohojë rrënjët nga të cilat poezia e tij e shkëput lëngun e përmbushur me vitalitet të përbujshëm. (Bukuresht, 15 Shkurt 2020)
VETËM PËR TY JETOJ
E kam një ëndërr për ty dhe me të jetoj
Në shtjellën e kujtimeve që nuk degdisen,
Më mbetet çasti vetëm me ty të ngrej kupa
Mrekullinë e fuqisë së artit për gjallërim
Ma ke dhuruar shpirtin gjithmonë si ushqim!
E kam një ëndërr të bukur me ty dhe për ty
Dashuria e gjallë mund të zgjasë një përjetësi
Askush s’mund të më gjunjëzojë para shpresës
Me ekuilibrin tim në drejtim të qëndresës
Për ty mund të sajoj ëndrra e udhëzime
Mund të shuaj zjarrin e ta shkrij dëborën
Mund ta ftoj pranverën me luleborën
Për ty mund të fluturoj deri në qiell
Eja e dashur se vetëm ty të kam
Pranverë e zjarr dhe hënë e diell!
DY ËNDRRA KALIMTARE
Pemët mbajnë lotë mbi gjethet që vdesin
Zogjtë mbajnë në flatra dëshirën për fluturim
Jeta e dashuria janë dy ëndrra kalimtare
Dhimbja e shpirtit të butë përdëllimtar
Pemët e zogjtë dhe dashuria që vdes
Më dhembin përjetimet e tyre kaluese
Unë ty të kam zanë e ti më ke mua urë
Shpresat dhe idealet nuk vdesin kurrë.
HORIZONT I ËNDËRRIMIT
Në zemrën time troket një zemër
Por nuk dëgjohet e nuk dëgjohet
Ëndërrim e tringëllim…
Nga syri im po shikon një sy
Kundron kuq e kundron blertë
Shikon bardhë, në të zezë degdiset
Kundron duke përgjuar
Me dashuri duke dashuruar…
Në shpirtin tim përpëlitet një shpirt
Tik-tak e tik-tak më pulson
Më pushton e ma ëndërron
Zilen e zemrës, dritën e syve
Por nuk duken e nuk dëgjohen
Unë ty të dëgjoj, zemrën tënde
E dëgjoj në zonën e përvetësimit
Dhe në horizontin e ëndërrimit.
DEKLARATË DASHURIE
Më vjen keq dhe tani pse s’të thash se të dua
Me buzët e ngjitura të shikoja ty, dashuria ime
Dhe mundohesha mos të shembem
Duke të harruar dikund…
Drita e diell, zëra, një melodi e qiellit të butë
Një ndruajtje mos të të humb e bie n’humnerë
Desha të të them asokohe se të dua shumë
Por nuk munda e dashur, nuk pata mundësi…
Duke rrëshqitur lehtë rashë përtoke
U shkëputa nga krahët tu dhe u linda…
NË POEZI NUK KA VDEKJE
Në poezi nuk ekziston vdekje
Ngjet vetëm që vargu të degdiset
Në një metaforë si shenjë libri
Duke të shpëtuar për të satën herë.
Kur e lexon me buzë të dridhshme
Përfytyrime duke gërshetuar ëndërrime
Duke mos dashur të degdisesh pa fitore
I harruar në botën e ftohtë pa faltore.
Në poezi janë drita e janë qiejt
Kurse ura është kufiri i largësisë
Që asnjëherë nuk mund ta ndajë
Dashurinë prej dashurisë…
DASHURI E PASHPREHUR
Jemi vetëm ne si dy hyjni
Në brigjet e hatashme
Të kohës me shi
Jemi vetëm ne të dy
Në jetën e përbashkët -
Bërthama të një parajse
Të çliruar nga faji elementar
E të dëbuar në netët e ëndërrimit.
Ti dhe unë jemi të mbështjellur
Me pëlhurat e direkut të anijes
Në nostalgjinë e kohës që vjen
Ne të dy, një univers yjesh
Në qiellin e netëve të verës
Dy shikime që mbështeten mes vete
Në peshën e paskajshme të viteve.
Unë jam atomi
I qelisë sate primordiale
Kurse ti je njeriu
I blindimeve të mia me gjerdan të artë.
Dhe sa kisha për të thënë se e bukur
Vetëm ti je në ditët e mia të kthjellta
I dashuri yt isha - dashnor i pashprehur
Që të tha para se të njihemi:
Ki kujdes për shpresat e mia!
EKUILIBËR
Vetëm pemët ende nuk kanë ekuilibër
Ata mbështeten me forcë në rrënjët e veta
Të thella, si një lumë që mihet në shkëmb
Thellë të lidhura, për të mos i lënë të huajtë.
Vetëm njerëzit lindin të mësojnë ekuilibrin
Për tepër të mbështetur në eshtra, si rrënjët përpjetë
Të ndëshkuar të mbajnë gërshetimin në shtegtimin
E lindjeve të shumëfishta, drejt të njëjtit perëndim.
Me rrënjë të këputura, pema sapo vdiq
Kurse ne, të gërshetuar në ëndrra të shpërndara
I kujtojmë çastet kur ishim të dashuruar
Ishim porsi pylli, pa kurfarë mëkatesh…
DARDANIA METAFORA IME
Në një botë me rimë, nganjëherë me ritëm
Në një botë të gjerë me përjetime kujtimesh
Ku zanat mblidhen të ta japin yllin e jetës
Ti atdheu im i dashur, ti metafora ime…
Je një poezi ku n’strofën e parë janë stërgjyshërit
Së bashku me popullin e pluhurin e barotit
Ne kemi qenë e do të mbetemi vetëm të Zotit.
Poezi, poezi, poezi, lumturi dhe bukuri e butë
E urtë, e padrejtë diku, here-herë e dhimbshme
Kjo je ti për mua ndërsa inë për ty jam përjetësia
Poezi, poezi dhe poezi, e dashura ime Dardani!
UNË E PREFEROJ LUMTURINË
Unë e preferoj lumturinë
Të prurë nga mosqënia,
Përralla ime e dashurisë
Është përplot të pathëna.
Unë derdhem nëpër destine
Në një tokë të hijeve
Dhe të bukurisë sublime
Duke ikur nga mendimet e zymta
E tuboj në sy blatimin
E harruar nga ne në parajsë
Dhe ndjej duke u dridhur bukuria
Që duket si gjithçka që ke.
Dhe qarku po mbyllet
Në mendimin tim të dashurisë
Madje dhe me shikimet e ndruajtura
Jam duke e preferuar lumturinë.
LUMTURI
Ç’prej moti guxoj të luftoj me të kaluarën
Duke patur për ideal lirinë dhe qiellin
Ëndërroj te frakcioni i vetëm i sekondës
Për mirësinë e furishme të njerëzimit.
Duke e ditur se infiniti është aq i vogël
Atëherë kur nga hiri mundohem të ngritem
Në sytë e mi, deri te ngjyra e tyre puro
E kaltërt, e sinqertë, pavdekësi e brishtë.
Muk di mund të mësoj lehtë ta braktis
Shpresën që jetën e kupton si diç tjetër
Më mban universi në madhsëhtinë e tij
Dhe siguria se jeta është ëndërrim...
Ëndërrimi ndërmjet idealit të përjetësisë
Stuhi e gërshtuar në bishtin e horizontit
Ëndërrim për rrumbullakësimin e spirales
Me lumturinë e pastërt e të pashprehur...
AJRI I ATDHEUT TIM
Ajri i atdheut tim
Është balsam e ledhatim
Siç është e natyrshme
Një dhuratë kombëtare
Nga pluhuri i rrugëve
Dhe aroma e luleve
Nga malet, nga lumenjtë
Nga cicërrimat e lahurive.
I jap një fërgëllimë të fshehtë
Varreve të stërgjyshërve
Frytet e tokës
Mirësjellja e mendimit
Tringëllima e kambanave
Tingujt e buçitjeve
Shenjat e paraardhësve
Njerëz të mirë dhe të bukur...
IDENTITET
Çapkënj, nipër e stërnipër
Prindër, gjyshër dhe stërgjyshër
Paraardhësit dhe pasardhësit
Po ju jap një identitet këtu.
Nga ky varg bën dhe ti pjesë
Dhe duke e parë atë n’pafundësi
Nga të dy skajet e tij
E përfiton forcën e granitit.
Gjuha amtare dhunti hyjnore
Natyrshmërisht e adhuruar
Gjithmonë të rri në disponim
Me tërë fjalorin e saj magjik.
Traditat, zakonet e doket
Me prejardhje stërgjyshore
Të identifikon mes njerëzve
Nga po vjen dhe kush je.
Dhe kudo ku do të këndosh
I lodhur nga kaq shumë ecje
Mbase i befasuar, do të konstatosh
Se e mban atdheun në shpirtin tënd.
GJUHA AMTARE
Është një muzikë hyjnore
E filtruar ndër breza
Gjuha jonë amtare
Që i ribashkon vëllezërit.
Ajo na mban bashkë
Është vula e fisnikërisë
Është një përjetim i lartë
Kënaqësi, dhe bukuri.
Është atdheu shpirtëror
Shenjë e identitetit
Krenari kombëtare
Dhuratë nga diviniteti.
Fjalët janë gjethe të ëmbla
Nga pyjet e kreshnikëve
Dhe rrobat e festave
Për njerëzit vertikalë.
E shenjtë shtëpia e trashëguar
Me gjithë thesarin që kemi
Por edhe detyra e shenjtë
Ta rruajmë dhe ta mbrojmë.
